دلایل لاغری چیست؟
بیشتر لاغری ها به دلیل تغذیه نامناسب است و درصد خیلی کمتی از آن به مسائلی از قبیل:
۱- فعالیت بیش از حد
۲- اضطراب، هیجان، افسردگی
۳- اشکال در هضم و جذب مواد غذایی
۴- وجود بیماری های مزمن مثل سل و سرطان
۵- کم خونی
۶- وجود اختلالات هورمونی و متابولیکی مانند تیروئید و مرض قند
۷- عوامل آب و هوایی مربوط می شود.
دریافت ناکافی انرژی و مواد مغذی، اولین عامل کاهش وزن است که می‌تواند ناشی از فقر، عادات بد غذایی، شرایط روحی و عاطفی (که باعث بی‌اشتهایی می‌شود)، شرایط کاری و حذف وعده‌های غذایی، تنهایی، روزه گرفتن‌های طولانی، محدودیت حرکتی و یا نداشتن دندان‌های سالم باشد.
زمینه ژنتیکی و ابتلا به بیماری‌هایی چون سل، اختلالات تنفسی، اختلالات قلبی- عروقی، سرطان، پرکاری تیروئید و بیماری‌های مربوط به متابولیسم (که از رژیم غذایی متناسب با آنها استفاده نشود، نظیر بیماری سلیاک)، جذب ناکافی مواد غذایی، عفونت مزمن، اسهال مزمن، بیماری انگلی، اختلالات کبدی، دیابت نوع یک، بی‌خوابی، اختلالات جنسی، افسردگی و اعتیاد از سایر علل کمبود وزن و لاغری می‌باشند.
بنابراین زمانی که یک فرد با کمبود وزن حاد و یا مزمن مواجه می‌شود، باید از نظر عوامل فوق بررسی گردد. شناخت علت لاغری اولین قدم قبل از شروع برنامه غذایی است و اصلاح کمبود وزن نیاز به همکاری گروهی از متخصصین مختلف دارد.
عوارض ناشی از لاغری
این عوارض عبارتند از احساس خستگی دائمی و زودهنگام، پوکی استخوان، کم‌خونی و کمبود مواد مغذی (که خود باعث تشدید کمبود وزن می‌شود)، کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها، قطع قاعدگی و تاخیر در التیام زخم و حتی مشکلات روحی و روانی.
راه‌حل‌های افزودن وزن
باید توجه داشت که برخی افراد، به طور سرشتی لاغر هستند و افزودن وزن آنها بسیار دشوار و زمان‌بر است، اما به هر حال در اکثر موارد می‌توان با رژیم پرکالری حدودا ماهی یک کیلوگرم وزن این افراد را اضافه کرد. چنانچه لاغری فرد به دلیل یکی از بیماری‌های نامبرده فوق باشد باید با کمک گرفتن از پزشک، آن مشکل را رفع کند.
بکار بستن راهکارهای زیر برای افزایش وزن توصیه می‌شود
۱- استفاده از یک لیوان آبمیوه طبیعی یا نکتار در صبحانه (علاوه بر صبحانه معمول خودشان)
۲- استفاده از تنقلات کم‌ضرر در فاصله غذاها به‌ویژه بعد از شام مثل یک لیوان بستنی یا چند شکلات یا مقداری مغز پسته، بادام یا فندق
۳- در کسانی که مبتلا به اختلالات چربی خون نیستند، استفاده از ماست‌های چکیده همراه ناهار
۴- مصرف دسرهای کوچک و مغذی مانند شیر و بیسکویت و شیرینی خشک ساده به وزن‌گیری کمک می‌کند.
۵- گنجاندن میان وعده‌هایی کم حجم با محتوای انرژی بالا در برنامه غذایی افراد لاغر: برای این منظور فرد لاغر می‌تواند معجون‌های خانگی (شیر موز ساده، شیر موزی که به آن مقداری پودرگردو، بادام، پسته یا خرما افزوده شده و یا شیر موز بستنی) تهیه کرده و به میزان متعادل مصرف نماید.
۶- افزایش تعداد وعده‌های غذایی: ممکن است افراد کم وزن وعده‌هایشان کوچک‌تر باشد و زودتر سیر شوند، بنابراین بهتر است وعده‌های غذایی را از ۳ وعده در روز به ۶ وعده برسانند.
۷- پرهیز از مصرف سالاد، آب و سایر نوشیدنی‌ها قبل از وعده غذایی اصلی
۸- استفاده از میان‌وعده‌هایی که سبب افزایش دریافت حدود ۵۰۰ کیلوکالری در روز می‌شوند نظیر:
۸ عدد کراکر + ۳۰ گرم پنیر + ۱ لیوان بستنی
۱ لیوان غلات صبحانه + ۱ لیوان شیر + ۱ عدد موز + ۱ تکه نان تست + ۱ قاشق کره بادام‌زمینی
۶ عدد بیسکویت تهیه شده از گندم + ۲ قاشق غذاخوری کره بادام‌زمینی + ۲ قاشق غذاخوری کشمش + ۱ لیوان آب پرتقال
یادآوری: هیچ‌گاه از اصول تعادل، تناسب و تنوع در برنامه غذایی غافل نشوید، حتی در زمانی که سعی دارید وزن خود را افزایش دهید.
افزاینده‌های اشتها
الف- ورزش: ورزش کردن دو حسن دارد: اولا اشتهای فرد به غذا خوردن را بیشتر می‌کند و احساس کسالت را از بین می‌برد. ثانیا غذای خورده شده، صرف ساخته شدن عضلات می‌شود. بنابراین بهتر است که افراد لاغر قبل از صرف وعده‌های اصلی، پیاده‌روی‌های کوتاه‌مدت در هوای آزاد انجام دهند.
ب- افزودن زنجبیل تازه، لیموترش، پودر لیمو، فلفل سیاه، پودر آویشن و ریحان بنفش و دارچین به غذا، به افزایش اشتها کمک می‌نماید.
ج- گیاهانی چون نعنا، گشنیز، ترخون، شاهی، ریحان، سوسنبر و شوید که به عنوان سبزی‌های خوراکی می‌باشند از بهترین و قوی‌ترین اشتهاآورها می‌باشند، لذا مصرف آنها به هنگام صرف غذا توصیه می‌شود.
د- همچنین میوه گیاهانی مانند زیره سیاه، رازیانه، گلپر، زیره سبز و سیاه‌دانه که حاوی مقادیر زیادی رایحه هستند، از اشتهاآورهای قوی می‌باشند که می‌توانند به طور مستقیم و یا همراه با غذاها مورد استفاده قرار گیرند. در صورتی که میوه (دانه)های مذکور بخواهند به طور مستقیم مصرف شوند، حتما باید به صورت خردشده و یا پودرشده در آیند تا رایحه آنها بتواند در بدن آزاد شود.
هـ- پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت مرغ، جگر، شیر، پنیر، ماهی و ماست حاوی ویتامین ۱۲ B هستند. این ویتامین یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های افزایش‌دهنده اشتها است. به همین دلیل به افراد بدغذا توصیه می‌شود حداقل روزی یک بار پروتئین حیوانی را در برنامه غذایی‌شان داشته باشند. پروتئین‌های حیوانی اگر بخارپز، گریل، تنوری یا سرخ‌شده باشند، بیشتر باعث افزایش اشتها و ایجاد تمایل برای مصرف غذای بیشتر می‌شوند.
و – افراد بدغذا یا کم‌اشتها بهتر است از ظروف رنگی روی میز غذا استفاده کنند، زیرا از دیدگاه روانشناسی رنگ‌های گرم و زنده مانند نارنجی، ارغوانی، قرمز و زردتیره می‌توانند باعث افزایش اشتها شوند.
ز- سفره‌آرایی و آرایش بشقاب غذا نیز یکی از بهترین راههای افزایش اشتها محسوب می‌شود.
لاغری ناگهانی را جدی بگیرید!
لاغری ناگهانی بی‌اهمیت نیست. اگر فردی ظرف چند ماه چندین کیلو وزن کم کند یعنی حداقل 5 درصد وزن بدن خود را بدون هیچ‌گونه رژیم و دلیل مشخصی از دست بدهید باید به پزشک مراجعه کند تا وضعیتش مورد بررسی قرار گیرد.
توجه داشته باشید همان طور که چاقی به سلامتی آسیب می‌رساند لاغری زیاد نیز خیری برای سلامتی ندارد.لاغری زمانی رخ می‌دهد که بدن توده‌ی عضلانی، مایعات یا چربی‌های خود را از دست می‌دهد. در این مطلب عواملی که باعث لاغری بی‌دلیل و ناگهانی می‌شود را ارائه می‌دهیم.
اختلالات غذایی جدی
تصور همه‌ی ما این است که وزن بدنمان ارتباط مستقیمی با غذاهایی دارد که مصرف می‌کنیم. زمانی که تغذیه‌ی متعادل و مناسبی داریم مشخص است که وزن متناسبی نیز خواهیم داشت. بدون شک پرخوری نیز باعث چاقی و اضافه‌وزن می‌شود. متأسفانه برخی از اختلالات غذایی نیز روی وزن تأثیر می‌گذارند. آنورکسی (بی‌اشتهایی روانی) و بولیمی (پرخوری روانی) دو نمونه از اختلالات تغذیه‌ای است که به طور جدی سلامتی افراد را به خطر می‌اندازد.
آنورکسی یک اختلال روانی است که فرد از چاقی و اضافه‌وزن بی‌نهایت وحشت دارد و در نتیجه مصرف مواد غذایی را کاهش می‌دهند و لاغر و لاغرتر می‌شوند. در اختلال بولیمی نیز فرد قبل از سرزنش خود و ورزش زیاد و همچنین مجبور کردن خود به بالا آوردن، به خودش اجازه می‌دهد که بی‌وقفه غذا بخورد. این دو مشکل از عوامل اصلی کاهش وزن ناگهانی است که باید خیلی زود مورد درمان قرار بگیرد به خاطر اینکه هر دو و به خصوص آنورکسی روی عملکرد بدن تأثیر منفی می‌گذارد.
این مشکلات بیشتر در بین نوجوانانی که می‌خواهند خوش‌اندام باشند رایج‌تر است.
دغدغه‌های فکری و مشکلات روحی
لاغری غیرمنتظره می‌تواند همچنین نشان‌دهنده‌ی مشکلات روحی مانند استرس و اضطراب زیاد باشد. در جوامع مدرن، استرس از عوامل متعددی مانند مشکلات کاری یا زندگی شخصی ناشی می‌شود. اگر فردی نتواند شرایط استرس‌زا را مدیریت کند با مشکلات جسمی مانند لاغری سریع و ناگهانی و همچنین تنفس نامنظم، سرگیجه، درد در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه و تنگی‌نفس مواجه خواهد شد.
توجه داشته باشید که لاغری ناگهانی در بین افرادی که از افسردگی رنج می‌برند نیز مشاهده می‌شود. افراد افسرده کم‌اشتها شده و از مشکلات گوارشی رنج می‌برند که می‌تواند به لاغری آنها منجر شود. باید بدانید که در برخی افراد لاغری یک مسئله‌ی ژنتیکی است. اگر لاغری شماارثی است و با وجود وزن کم احساس سلامتی و شادابی دارید جای نگرانی نیست. میتوانید با در پیش گرفتن تغذیه‌ی مناسب و افزایش میزان کالری‌های دریافتی وزن خود را افزایش دهید.
سرطان
بیماری سرطان یکی از بیماری‌هایی است که باعث بروز لاغری و کاهش وزن ناگهانی و شدید می‌شود. هر نوع سرطانی از سرطان کولورکتال گرفته تا سرطان خون و ریه و غیره بدن را در معرض لاغری شدید قرار می‌دهد. به خاطر اینکه تومورهای سرطانی متابولیسم بدن را بالا می‌برند و به این ترتیب کاهش وزن را سرعت می‌دهند.
افرادی که در تحت درمان‌هایی مانند پرتودرمانی هستند نیز در معرض کاهش وزن زیاد قرار دارند. تومورها زندگی خودشان را دارند و برای بزرگ شدن به خون و ذخایر انرژی بدن دست‌درازی می‌کنند. در واقع برای اینکه در بدن زنده بمانند از خون و مواد مغذی بدن استفاده می‌کنند و گاهی ترکیبات شیمیایی نیز آزاد می‌کنند که متابولیسم بدن را بالا می‌برد. در نتیجه کالری‌سوزی بیشتر شده و لاغری سرعت می‌گیرد.
اسهال مزمن
اسهال در نتیجه‌ی تغذیه‌ی نامناسب یا به دلیل یک بیماری ویروسی به وجود می‌آید. دلیل آن هر چه که باشد می‌توان با مصرف آنتی بیوتیک و داروهای پزشک درمانش کرد. متأسفانه افرادی که به مدت 4 هفته دچار این مشکل باشند یعنی دچار اسهال مزمن شده‌اند. این مشکل از اختلالات جدی مانند سندرم روده‌های تحریک‌پذیر، بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن)، التهاب روده و غیره ناشی می‌شود.
زمانی که فردی بیش از یک ماه دچار اسهال شود وزن بدن خود را نیز از دست می‌دهد.بیماری‌های داخلی به چشم دیده نمی‌شود و به همین دلیل نادیده گرفته می‌شوند.این بیماری‌ها مانند بیماری قارچی باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند. این بیماری‌ها همچنین باعث بروز مشکلات گوارشی نیز می‌شوند.
دیابت
دیابت و به خصوص دیابت نوع 1 نیز می‌تواند یکی از عوامل کاهش وزن غیرمنتظره و ناگهانی باشد. دیابت نوع 1 در بین کودکان، نوجوانان و افراد بزرگسال کمتر از سی سال دیده می‌شود.
این بیماری زمانی بروز می‌کند که بدن نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی انسولین تولید کند تا گلوکزهای ساخته‌شده را به سمت سلول‌ها ببرد. گلوکز اصلی‌ترین عامل انرژی‌رسان به بدن است. زمانی که سلول‌ها، گلوکز دریافت نکنند این ترکیب در خون آزاد می‌شود و فرد را به دیابت دچار می‌کند. از آنجایی که بدن به اندازه‌ی کافی انرژی دریافت نمی‌کند لاغر و لاغرتر می‌شود.
عوامل دیگر لاغری ناگهانی
عوامل و بیماری‌های دیگری در کاهش ناگهانی وزن موثرند مانند:
* بیماری ایدز* اعتیاد* پرکاری تیروئید* آرتریت* بیماری زوال عقل* کلسیم بیش از اندازه‌ی بدن* اولسر یا زخم‌های گوارشی* سل* کولیت یا ورم معده* مشکلات ریوی* نارسایی کلیوی.
توجه داشته باشید که افزایش سن و سالمندی نیز با کاهش وزن در ارتباط است. باید بدانید که در برخی افراد لاغری یک مسئله‌ی ژنتیکی است. اگر لاغری شما ارثی است و با وجود وزن کم احساس سلامتی و شادابی دارید جای نگرانی نیست. میتوانید با در پیش گرفتن تغذیه‌ی مناسب و افزایش میزان کالری‌های دریافتی وزن خود را افزایش دهید.توجه داشته باشید که عوامل دیگری مانند مصرف بیش از اندازه‌ی ملین، سوءتغذیه، بیماری پارکینسون و انسداد روده نیز می‌تواند باعث کاهش وزن ناگهانی شوند.
راههای درمان لاغری ناگهانی
اگر در عرض 6 ماه یا یک سال 5 درصد وزن یا چهار و نیم کیلوگرم وزن از دست دادید آن هم بدون رژیم گرفتن و دلیل خاص یعنی اینکه دچار کاهش وزن ناگهانی شده‌اید. درمان این مشکل با توجه به عامل اصلی آن پیچیدگی‌های خود را دارد. اگر متوجه کاهش وزن بی‌دلیل و ناگهانی خود شده‌اید بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با انجام بررسی‌های لازم و مشاهده‌ی علائم بدنتان علت را کشف و درمان کند.
توصیه می‌کنیم تغذیه‌ی مناسبی در پیش بگیرید. تا جایی که میتوانید ورزش کنید و بیشتر استراحت کنید.