همه چیز درباره درخت ژینکو

نام علمی: 

ginkgo biloba

تیره :

 ^Ginkgoaceae

کهن‌دار یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های درختی روی زمین است. این درخت خزان‌کننده در بسیاری از قسمت‌های معتدل دنیا به ویژه مناطق معتدله مرطوب به‌خوبی رشد می‌کند و به محدوده وسیعی از اقلیم‌ها و شرایط نامساعد مقاومت دارد؛ کهن‌دار در خاکهای عمیق با زهکش خوب و لومی شنی و حاصلخیز رشد مناسبی دارد. ژینکو به منظور استفاده از خواص دارویی بذر و به خصوص برگ پرورش می‌یابد.

کهن‌دار گیاه دارویی ارزشمندی است که برای اهداف دارویی متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ کهن‌دار به منظور استفاده از بذر و به خصوص برگ پرورش می‌یابد. بذرهای کهن‌دار هزاران سال است که در طب سنتی چین استفاده می‌شود. فراورده‌های کهن‌دار که امروزه در دسترس می‌باشند از برگ آن بدست می‌آید. در نهالستان‌های پرورش برگ، درختان ژینکو به صورت متراکم کشت شده و برگ‌ها برای تهیه عصاره برداشت می‌شوند تا مورد فرآوری قرار گیرند. عصاره برگ ژینکو یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی رایج در دنیا می‌باشد.

در پاییز زرد شده و در عرض یک شب می‌ریزند.

• حداکثر بلندی: ۲۵متر و گستردگی۸ متر
• نیازها:مکان سایه_آفتاب
• حداقل دمای مورد تحمل: -۱۰سانتی گراد
• ازدیاد:از طریق قلمه

اهمیت دارویی بذر و برگ

بذرهای کهن‌دار برای بیش از ۱۰۰۰ سال است که در طب سنتی چین، به‌عنوان داروی قابض برای ریه استفاده می‌شود تا آسم و سرفه را درمان کند. همچنین آن را تصفیه‌کننده خون، کمک‌کننده هاضمه، ضد کرم، تب بر و آنتی‌بیوتیک می‌دانند. . اولین کاربرد برگ‌ها در چین، در سال ۱۴۳۶ برای درمان بیماری‌های پوست و زخمهای سر گزارش شد. عصاره برگ ژینکو، فعالیت بیولوژیکی وسیعی دارد. عصاره خالص برگ گیاه از نظر داروشناسی، دارای عمل بازکنندگی عروق شریانی و فعال‌کننده گردش خون در شرائین است که خود موجب رساندن خون بیشتر به بافتها می‌شود. عصاره برگ کهن‌دار جریان خون را به مغز افزایش می‌دهد و در نتیجه حافظه و توانایی فکری بهبود می‌یابد. عصاره‌های استاندارد شده برای انواع بیماری‌ها و نارسایی‌های ذهنی و فیزیکی مرتبط با سن استفاده می‌شود و در درمان آلزایمر، اسکیزوفرنی، پارکینسون، نقص حافظه مرتبط با سن (AAMI)، ناتوانی مغزی، افسردگی و اضطراب بکار می‌رود. عصاره برگ کهن‌دار همچنین در درمان طنین مزمن گوش یا زنگ گوش، لنگی متناوب، سرگیجه مزمن، نارسایی‌های جنسی، درد معده، بیماری‌های پوستی، ایجاد لخته در رگ و سایر اختلالات قلبی، عروقی و اعصاب مرکزی مؤثر است.

آثار دارویی

مکانیسم‌های اثر گوناگونی فعالیت فارماکولوژیکی عصاره جینکگوبیلوبا مانند تحریک آزاد شدن NO/EDRF و PGI2 و فعالیت ضد اکسیدان اثر آنتاگونیستی PAF و افزایش آزاد شدن واسطه‌های شیمیائی و وقفه جذب آمین‌های بیوژنیک را به مرحله ظهور می‌رساند.^.به نظر می‌رسد که فلاونوئیدها مسئول فعالیت ضد اکسیدانی گیاه هستند که یکی از مکانیسمهای عمده فعالیت‌های فارماکولوژیکی عصاره را تشکیل می‌دهد.از خاصیت های بی نظیر این گیاه میتوان به عملکرد آن روی مغز وسلول های عصبی اشاره کرد که این گیاه تاثیر فوق العاده ای رو عملکرد مغز ادراک فعالیت های شناختی و حافظه دارد همچنین این گیاه اثر بهبود دهنده ای بر روی بیماران مبتلا به زوال عقل دارد و میتواند عملکرد ذهنی این بیماران را تا حد مطلوبی بهبود بخشد.

روش‌های ازدیاد

کهن‌دار.

روشهای معمول ازدیاد این درخت از طریق بذر، پیوند و قلمه‌است. ازدیاد از طریق بذر در خاک سبک شنی، در شاسی سرد در پاییز و زمستان صورت می‌گیرد. ازدیاد این درخت به وسیلهٔ پیوند و کوپیوند نیز می‌تواند صورت گیرد. روش قلمه زدن برای تولید گیاهانی با جنسیت مشخص استفاده می‌شود. استفاده از هورمون IBA و سیستم مه‌پاشی، ریشه‌زایی را تسهیل می‌کند. از ریزازدیادی نیز برای تکثیر کهن‌دار استفاده می‌شود

پرورش ژینکو به منظور تولید بذر

مهمترین منطقه تولید بذر ژینکو در چین است. در این نهالستان‌ها، آبیاری زیاد، کوددهی، سرزنی، حلقه برداری، هرس، بازجوان‌سازی درختان مسن، گرده افشانی مصنوعی، پیوند شاخه‌های گل‌دهنده نر روی درخت ماده، سبب ازدیاد بذردهی می‌شود.

پرورش کهن‌دار به منظور تولید برگ

ژینکو به‌طور اختصاصی به منظور تولید برگ، برای استخراج مواد مؤثر از سال ۱۹۸۰ کشت می‌شود. نهالستان‌ها برای برداشت برگ ژینکو ابتدا در فرانسه تأسیس شدند و بعد در سومتر، جنوب کارولینا کشت وسیعی انجام گرفت. در سومتر ۲۵۰۰۰ درخت در هر هکتار وجود دارد که به فاصله ۴۰ سانتیمتری از هم در ردیفهایی به فاصله یک متر کشت شده‌اند. برای ۴۰۰ هکتار نهالستان در سومتر، این مقدار به ده میلیون درخت در هکتار می‌رسد. از سال ۱۹۹۰ پرورش دهندگان چینی به سرعت افزایش یافتند. وسعت کل کشت در چین در حدود ۵۰۰۰ هکتار است.

ساختمان و الگوی نهالستان‌های پرورش برگ

در مقایسه با نهالستان‌های پرورش بذر تراکم در نهالستان‌های پرورش برگ به‌طور وسیعی افزایش یافته‌است. باغهای معمولی ۱۵۰ تا ۶۷۰ گیاه در هکتار دارند، در حالی که در نهالستان‌های پرورش برگ از الگوی کشت متراکم استفاده می‌شود و بیش از ۲۰۰۰۰ گیاه (در کشورهای جنوبی) یا بیش از ۹۰۰۰۰گیاه در هر هکتار (در نهالستان‌های چین) وجود دارد. فاصله بین گیاهان و ردیفها ۱۰۰*۵۰ یا ۵۰*۵۰ سانتی‌متر است. درختان با اعمال هرس سنگین کوتاه نگه داشته‌می‌شوند تا برداشت مکانیزه براحتی صورت گیرد، به‌طوری‌که گیاه در سال دوم بعد از کاشت، از ۵۰ سانتیمتری بالای سطح زمین بریده می‌شود و در سال سوم، چهارم و پنجم به ترتیب از ارتفاع ۷۰، ۹۰ و ۱۱۰ سانتیمتری قطع می‌شود. در سال ششم بعد از کاشت، گیاه از ارتفاع ۱۰ سانتیمتری بالای سطح زمین بریده می‌شود و این سیستم هرس ادامه می‌یابد. به‌طورکلی، یک تولید خوب از نهالستان مناسب ۳ یا ۴ تن برگ خشک شده در هکتار است (۴، ۵). فرآوری برگ

برگهای تازه برداشت شده ژینکو، در حدود ۷۵ درصد رطوبت دارند و با عبور از خشک کن، رطوبت برگ‌ها به۱۲ درصد کاهش می‌یابد. روی برگ‌های خشک شده تحلیل شیمیایی میکروبیولوژیکی و میکروسکوپی انجام می‌شود تا حضور عناصر سنگین و آلودگی‌ها، آفلاتوکسین و سایر ترکیبها ارزیابی شود. عصاره در یک فرایند چند مرحله‌ای، استاندارد می‌شود تا از نظر غلظت به سطح مطلوبی برسد. عصاره برگ ژینکو تقریباً به نسبت۶۷:۱–۳۵ (۶۷–۳۵ کیلوگرم برگ خشک شده برای تولید یک کیلوگرم عصاره) غلیظ می‌شود. به‌طور کلی ۲۷ مرحله استخراج و دو هفته وقت مورد نیاز است که از ۵۰ کیلوگرم برگ، یک کیلوگرم عصاره بدست بیاید .

تکثیر گیاه

تکثیر گیاه به دو روش جنسی و رویشی (غیرجنسی) امکان پذیر است.

تکثیر جنسی: تکثیر جنسی درخت جینکو توسط بذر صورت می گیرد. بذرهای جینکو در فصل پاییز برداشت شده و با گذشت زمان از قوه نامیه آنها به شدت کاسته می شود. به طوری که، یک سال پس از برداشت، قوه نامیه آنها به شدت کاهش یافته و حتی به صفر نیز می رسد.

پوشش سخت بذر یکی از عوامل کاهش شدید قوه نامیه آن است. لذا قبل از کاشت بذر، باید با انجام تیمارهای مناسب قوه نامیه آنها را افزایش داد. این عمل در طبیعت که پراکنش بذر توسط حیوانات و پرندگان انجام می شود به صورت طبیعی انجام می گیرد.

در این صورت پوشش بذر پس از عبور سیستم گوارشی این موجودات نرم شده و بلافاصله پس از دفع آماده سبز شدن می گردد.

تیمارهای بذر عمدتا شامل سرمادهی (چینه سرمایی) و خراش دهی می باشند.

تیمار سرمادهی: پوشش گوشتی بذور جمع آوری شده را با غوطه ور سازی در آب گرم، له کرده و پس از چند بار شستن و آبکشی، آنها را از میوه جدا می نمایند. سپس، آنها را به همراه خاکی مخلوط از پیت ماس (به مقدار 80 درصد) و ماسه (به مقدار 20 درصد) در درون کیسه های پلی اتیلنی ریخته و پس از مرطوب کردن آنها در کیسه را بسته و به مدت دو ماه در دمای 3 تا 5 درجه سانتی گراد قرار می دهند. به جای پیت ماس و ماسه می توان از مخلوط پرلیت، ورمی کولیت، حوله مرطوب و یا از خزه اسفاگنوم استفاده کرد.پس از تیمار سرمادهی، بذرها را باید در عمق 5/2 سانتی متری خاک گلدان کشت کرد. چنانچه بذرها در زمین خزانه کشت شوند عمق 5 تا 8 سانتی متری برای کشت آنها مناسب تر است.

تیمار خراش دهی: پس از خیساندن بذرها درون آب به مدت 24 ساعت، با استفاده از کاغذ سمباده یا با ایجاد شکاف روی پوسته بذر، آنها را برای کشت باید آماده کرد. اگر خراش دهی پس از تیمار پینه سرمایی مرطوب صورت گیرد قوه نامیه بذرها تا 90 درصد افزایش می یابد.

اواخر زمستان تا اوایل بهار زمان مناسبی برای کشت بذور تیمار شده جینکو است. در این روش سه تا پنج بذر تیمار شده را باید داخل گلدان های مناسب به عمق 5/1 تا 25 سانتی متر قرار داده و روی آنها را با ماسه نرم پوشاند. سپس آنها را درون شاسی سرد و در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار داد. با آبیاری منظم گلدان ها با روش مه پاش بذرهای تیمار شده پس از 10 تا 12روز سبز می شوند.

دانهال ها را باید به زمین اصلی منتقل کرد. برای تولید انبوه برگ به منظور مصرف در صنایع دارویی اقدام به کشت متراکم دانهال ها در زمین اصلی می شود. در این صورت توصیه می شود 25000 دانهال در هر هکتار زمین کشت شود.

تکثیر رویشی: تکثیر رویشی (غیر جنسی) جینکو را با ریشه دار کردن قلوه های سبز نیمه خشبی صورت می گیرد. تکثیر رویشی جینکو در مقایسه با تکثیر جنسی ساده تر و اقتصادی تر است. با استفاده از این روش می توان از جنسیت گیاه تکثیر شده نیز مطمئن شد. اواخر – اوایل تیرماه زمان مناسبی برای تهیه قلمه های سبز نیمه خشبی به طول 15 تا 20 سانتی متر از پایه مادری است. اگر قلمه ها از ساقه های یک ساله تهیه شوند، توصیه می شود طول قلمه ها 15 تا 30 سانتی متر باشد. به منظور تسریع در عمل ریشه زایی قلمه ها، باید آنها را با هورمون ایندول بوتیریک اسید (به میزان 50 پی پی ام) تیمار و سپس در بسترهای مخصوصی که برای این منظور تهیه شده و امکان آبیاری به صورت مه پاش را  دارد کشت کرد. قلمه ها در شرایط مناسب پس از 30 روز ریشه دار می شوند.

پیوند زدن و خوابانیدن از روش های دیگر تکثیر رویشی درخت جینکو است. همچنین در بسیاری از کشورها این گیاه را از طریق کشت بافت و سلول در آزمایشگاه تکثیر و سپس به زمین اصلی منتقل می کنند.

رشد جینکو در 5 الی 6 سال، پس از سبز شدن بذر یا انتقال قلمه به زمین اصلی کم و بیش سریع است لیکن چندین دهه زمان نیاز است تا ارتفاع درخت به 30 متر برسد.

مراقبت و نگهداری

هنگام رویش نهال هادر خزانه، آبیاری منظم آنها و همچنین افزودن مواد و عناصر غذایی مورد نیاز به خاک ضرورت دارد. در این صورت نهال هایی سالم و قوی حاصل می شود.

پس از انتقال نهال ها به زمین اصلی با تعبیه قیم های مناسبی پای هر گیاه از رشد مستقیم آنها باید مطمئن شد. درختان جوان باید چند بار هرس شوند تا تاج درخت شکل مناسب را به خود بگیرد. درختان بالغ نیازی به هرس ندارند. ابیاری منظم و به موقع نهال ها نیز پس از انتقال به زمین اصلی ضرورت دارد. هنگامی که ارتفاع گیاهان به شش متر رسید با انجام آبیاری معمولی ( با توجه به شرایط اقلیمی محل) می توان نیاز ابی درختان را تامین کرد.

ریشه های اکثر درختان جینکو با یک نوع قارچ زندگی همزیستی دارد. قارپ مذکور نقش مهمی در جذب فسفر و سایر مواد و عناصر خاک دارد. جینکو یکی از درختانی است که بیشترین مقاومت را در مقابل آفات و بیماری ها از خود نشان می دهد. به طوری که، تاکنون آفت یا بیماری خاصی روی این گیاه گزارش نشده است. نتایج یک بررسی در ژاپن نشان می دهد که از مجموع 344 گونه آت مشاهده شده روی درختان و گیاهان زینتی مناطق مورد مطالعه فقط 6 گونه از آنها روی جینکو مشاهده شده اند.

آفت های عمده جینکو متعلق به گروه پولکداران است. از مشخصات این دسته از حشات، وجود پولک هایی روی بال های آنهاست که با دست بر طرف می شوند. مهمترین آنها را فاسوس اسکرسنز، هولکوسروس ویکاریوس و ستورا پوستورناتا می باشد. اگر چه محققین معتقدند برگ های این درخت به علت دارا بودن برخی ترکیب های شیمیایی نه تنها جذابیتی برای بسیاری از آفات ندارند بلکه برای آنها می تواند سمی و مرگ آور باشندو

بعضی از محققین معتقدند وجود ماده جینکولیدآ در برگ ها عامل بازدارنده تغذیه برگ ها توسط لارو پروانه کلم است.

تحقیقات نشان می دهد عصاره های الکلی تهیه شده از ریشه درخت جینکو به خاطر وجود مادی نطیر اسید اگزالیک و اسید مالیک به شکل بارزی کرم ساقه خوار ذرت را کنترل می کند.

بیماری لکه برگی که عامل آن قارچ فیلوستیکاتا جینکو می باشد می تواند درختان را آلوده کند. گونه های پلی پوروس می تواند سبب پوسیدگی تنه، پوسیدگی ریشه و پوسیدگی قلب شوند.

برخی از نماتد ها می تواند سبب پوسیدگی ریشه شوند.

برداشت محصول

همان طور که گفته شد زمان برداشت برگ های جینکو نقش بسیار مهمی در کمیت و کیفیت مواد موثره آنها دارد. برگ ها در اواخر تابستان بیشترین مقدار ترپن ها را دارا هستند.

در حالی که در فصل پاییز (هنگامی که زرد رنگ می شوند) از بیشترین مقدار ترکیب های فلاونوئیدی برخوردارند.

برگ ها معمولا توسط کارگران و با دست چیده می شوند. در برخی از کشورها شاخه های درخت را با قیچی های بزرگی بریده سپس برگ ها را از آنها جدا می کنند. این روش برای برداشت برگ مناسب نیست زیرا سبب کاهش شدید عملکرد برگ در سال های بعد می شود.

برگ ها را پس از برداشت باید خشک کرد. چنانچه برای خشک کردن برگ ها از هوای ازاد استفاده شود با زیر و رو کردن برگ ها باید امکان خشک شدن مناسب آنها را فراهم کرد. چنانچه از خشک کن های الکتریکی استفاده شود دمای 50 تا 60 درجه سانتی گراد مناسب یوده و سبب یکسانی در خشک شده برگ ها می شود.

برگ های خشک شده جینکو جاذب الرطوبه هستند لذا باید در جای خشک، خنک و تاریک نگهداری شوند.