همه چیز درباره ی گیاه سرخارگل

نام علمی:

Echinacea purpurea

تیره:

Asteraceae

گونه‌های مهم با مصرف تجاری عبارتند از: E. purpuea, E. angustifolia و E. pallida.

گیاهشناسی

سرخارگل گیاهی است چندساله، با برگ‌های باریک و ساقه‌ای محکم به ارتفاع تا ۹۰ سانتی متر. ساقه‌های گل‌دار آن در انتها فقط گل با گل برگ‌های صورتی ختم می‌شود.

گیاه وقتی جویده می‌شود دارای مزه تلخ و تاحدی سوزاننده است. گیاه بومی نیمه غربی شمال آمریکاست. گونه اصلی (Angustifolia) از نظر ارتفاع کوچک‌تر از دوگونه دیگر است. قسمت مورد استفاده گیاه همه قسمت‌ها به خصوص ریشه‌ها است. ریشه‌های‌گونه Angustifolia ممکن است به طول ۲/۱ متر نیز برسد.

خواص دارویی

ضد میکروب، متعادل کننده سیستم ایمنی، ضد التهاب، ضد زکام، مرهم و مقوی

کاربرد:

سرخارگل یکی از داروهای اصلی برای کمک به بدن جهت رهایی از عفونت‌های میکروبی است. این گیاه دارویی اغلب بر علیه حمله‌های ویروسی و باکتریایی موثر است. این گیاه برای شرایطی مانند سوختگی‌ها، عفونت خونی و عفونتهای مشابه و نیز همراه با دیگر گیاهان دارویی برای هر گونه عفونتی در هر بخش از بدن می‌تواند استفاده گردد. برای مثال سرخارگل همراه با بومادران یا قره‌قاط بر علیه التهاب مثانه موثر است.

این گیاه دارویی برای عفونتهای بخشهای فوقانی دستگاه تنفسی شامل التهاب نای، التهاب لوزه‌ها، سرماخوردگی عمومی و دیگر شرایط زکامی در بینی و سینوس نیز کارایی مناسبی دارد. بطور کلی سرخارگل را می‌توان به صورت وسیع و ایمن استفاده کرد. تنتور یا جوشانده گیاه را می‌توان به صورت دهانشویه برای التهاب لثه یا پیوره نیز استفاده کرد. سرخارگل را به صورت موضعی و به عنوان لوسیون برای درمان زخمهای عفونی و بریدگی‌ها نیز می‌توان استفاده کرد.

مواد موثره موجود در ریشه سرخارگل می‌توانند علیه استرپتوکوکوس و استافیلوکوکوس موثر باشند. اکیناکوزید مشتق شده از اسید کافئیک در گیاه فعالترین ماده موثره آن بوده و ۶ میلی‌گرم از آن معادل یک واحد پنی‌سیلین قدرت درمانی دارد.

در دیگر مطالعات اینگونه مشخص شده است که سرخارگل از عفونت جلوگیری کرده و بافت آسیب دیده از عفونت را تا حدی با جلوگیری از فعالیت آنزیم هیالورونیداز ترمیم می‌نماید.

سرخارگل با ترکیب کردن آنزیم هیالورونیداز با دیگر مواد از فعالیت آن جلوگیری می‌کند که بطور موقت سبب افزایش یکپارچگی مانع شده و در نتیجه پاتوژنها نمی‌توانند برای تخریب ماده زمینه‌ای وارد عمل شوند. این فرایند بوسیله مواد موثره مختلفی کمک می‌شود که مشخصاً از این گروه مواد می‌تواند با پلی‌ساکارید کمپلکس که اکیناسین ب نامیده می‌شود اشاره نمود.

پلی‌ساکاریدهای خالص شده این گیاه دارویی به شدت سیستم دفاعی ماکروفاژی بدن را فعال می‌سازد. ماکروفاژها شروع به تخریب پاتوژنها نموده و سلولهای سرطانی نابودی می‌شوند. سرخارگل به تنهایی ماکروفاژ را فعال می‌سازد بدون اینکه تاثیری بر روی سلولهای T داشته باشد. گلیکوزیدهای اکیناکوزید به نظر در این گیاه دارای خاصیت آنتی بیوتیکی هستند اما احتمالاً به صورت سینرژیستی با دیگر مواد موثره موجود در سرخارگل نیز وارد عمل می‌شوند. پلی‌ساکاریدها دارای بهترین خواص تحریک سیستم ایمنی هستند و ویروس‌کش نیز می‌باشند. سایر مواد موثره موجود در این گیاه نیز دارای خواص ضد توموری و باکتری‌کشی می‌باشند.

این گیاه اساساً برای جلوگیری و درمان عفونتهای مزمن بویژه سرماخوردگی، آنفلونزا و دیگر عفونتهای بخش بالایی دستگاه تنفسی مناسب است و سبب کاهش دوره بیماری و نیز شدت علایم می‌گردد. نتیجه‌گیری تمام این نکات این است که سرخارگل تا حدی بر عملکرد سیستم ایمنی اثر دارد و به بدن کمک می‌کند که در مواجهه با عفونتها قویتر و سریعتر واکنش دهد. این گیاه ماکروفاژها را که سلولهای سرطانی و پاتوژنها را تخریب می‌کنند فعال کرده و با افزایش سلولهای سفید خون مانند نوتروفیل‌ها، مونوسیتها، ائوسینوفیل‌ها و بتا لینفوسیتها عمل فاگوسیتوز را افزایش می‌دهد.

شرایط اکولوژیکی

نور مورد نیاز :

 سرخارگل به نور فراوان احتیاج دارد. در نور آفتاب کامل با سایه جزئی بهترین رشد را دارد.

خاک مناسب سرخارگل :

خاکهای سبک (شنی) و متوسط (لومی) بهترین خاک برای سرخارگل می باشد.

دمای مناسب :

 این گیاه به سرما مقاوم بوده و تا دمای منفی ۱۰ درجه سانتی گراد را به راحتی تحمل می کند.

رطوبت مورد نیاز :

رطوبت متوسط در سبز شدن بذرهای سرخارگل نقش مهمی دارد.

کوددهی :

سرخارگل گیاه کم توقعی است و نیاز زیادی به عملیات کود دهی ندارد ولی اگر در حین داشت بطور ماهیانه آن را با یک کود متعادل تغذیه کنیم نتیجهٔ بهتری خواهیم گرفت.

تکثیر :

سرخارگل معمولاً به دو طریق تکثیر می‌شود

تکثیر با بذر : بذرها از نیمه دوم اسفند تا نیمهٔ اول فروردین در خزانه یا گلخانه پاشیده شده و با خاک تا عمق حداکثر ۲ سانتی‌متر پوشیده می‌شوند. بذور سرخارگل معمولاً از قوه رویشی پایینی برخوردار هستند و برای جوانه زنی نیازمند رطوبت بالا می‌باشند.

تکثیر به وسیله تقسیم بوته :در این روش معمولاً از گیاهان ۳ ساله استفاده می‌شود. در اواسط پاییز ابتدا شاخ و برگ‌های اضافی و مزاحم حذف گردیده و سپس بوته از خاک خارج می‌شود. بوته را به چهار تا پنج قسمت که هر کدام دارای مقداری ریشه باشند تقسیم کرده و کشت می‌کنند. ریشه گیاهان تا زمان کاشت بایستی به صورت مرطوب نگهداری شود.