همه چیز درباره گیاه پیرتر (گل حشره کش)

​

 ​

نام علمی:

Tanacetum cinerariaefolium

تیره:

Asteraceae

کاشت و تولید پیرتر در جریان جنگ جهانی اول به منظور حفاظت سربازان علیه شپش ، ساس ، کنه و دیگر حشرات موذی و همین طور به عنوان ماده ای که باعث نابودی پشه مالاریا می شد مورد توجه قرار گرفت . ژاپن اوایل جنگ جهانی دوم (سال 1933) 12500 تن گل پیرتر تولید کرد .

اوایل سال 1940 با کشف و ساخت حشره کشهای شیمیایی (مانند د.د.ت و اچ . سی. اچ) کشت و تولید پیرتر به نحو چشمگیری کاهش یافت .

از اواخر سال 1960 کاربرد و استفاده از سمومی که ماده موثره آنها را ترکیبات هیدرو کربنی کلردار تشکیل می داد ممنوع اعلام شد . از این رو کاشت پیرتر مجددا” مورد توجه قرار گرفت و به دلیل اهمیت این گیاه توجه گیاه شناسان و بیولوژیستها بیش از پیش به آن جلب شد . گل پیرتر حاوی مواد موثره حشره کش است . این گلها آسیاب شده و به صورت پودر در می آیند و از آن برای نابود کردن حشرات استفاده می شود . در حال حاضر ماده موثره پیرترین به صورت پودر ، مایع و یا به شکل اسپری فرآوری به بازار عرضه می شود .

ماده موثره این گیاه تاثیر بسیار کمی بر پستانداران دارد (مقدار کشنده 1500 میلی گرم بر هر کیلوگرم وزن بدن) . در بدن انسان انباشته نمی شود ، از این رو برای انسان و حیوانات خونگرم سمی و مضر نیست به همین جهت از گیاه پیرتر برای مبارزه و کنترل حشراتی که باعث آلودگی مواد غذایی می شوند و سلامتی عمومی را به خطر می اندازند می توان استفاده کرد . اخیرا” برای مبارزه با آفات خانگی از ماده موثره این گیاه (پیرترین) استفاده می شود .

پیرترین در طیفی وسیع سبب مرگ گونه های مختلف حشرات می شود . ابتدا بر سیستم عصبی حشرات اثر گذاشته باعث تشنجهای عضلانی آنها می شود ، سپس در آنها رخوت و سستی و سرانجام مرگ را به همراه می آورد . به طوری که ، حشرات به هیچ وجه تاب مقاومت در مقابل پیرترین را ندارند . به منظور افزایش تاثیر ((پیرترین)) از بعضی مواد به عنوان مکمل استفاده می شود . ((سزامین)) یکی از مکملهاست . این ماده به تنهایی خاصیت حشره کشی ندارد ولی اگر با ((پیرترین)) ترکیب شود تاثیر آن را بیشتر و مدت زمان تاثیر را نیز طولانی تر می کند . به لحاظ تاثیر قوی ((پیرترین)) بر حشرات و نداشتن تاثیر سوء و مضر بر انسان ، مواد غذایی و محیط زیست ، همه ساله بر متقاضیان این گیاه اضافه می شود . تولید سالانه گل خشک پیرتر 22000 تن می باشد که از این مقدار 14000 تن (بیش از 60 درصد کل تولید) در کشور کنیا و بقیه در کشورهای تانزانیا ، مرکز و جنوب آمریکا ، ژاپن ، یوگوسلاوی و هندوستان تولید می شود .

گیاهشناسی

پیرتر گیاهی علفی و چندساله است . این گیاه 10 تا 15 سال عمر می کند و منشا آن سواحل دریای دالمات یوگسلاوی و شبه جزیره بالکان گزارش شده است . این گیاه در ارتفاع 500 تا 2000 متری از سطح دریا در نواحی کوهستانی و صخره ای (در نواحی شیب دار کوهها) و همچنین مناطق بیابانی (با ضخامت کم خاک) دارای آب و هوای گرم می روید .

تا کنون 300 گونه متعلق به جنس کریزانتوم شناخته شده است که تعداد کمی از آنها ارزش اقتصادی دارند . مهمترین گونه های متعلق به این جنس عبارتند از : سینه راریافولیوم ، کوکسی نیوم (با روزیوم هم نام است) و مارشالکی که واژه پیرتر به آنها اطلاق می شود .

ریشه پیرتر دارای ریزومی کوتاه است و ضخامت آن بین 5/0 تا 2 سانتی متر می باشد . از این رو ریزوم ریشه های متعددی به طول 15 تا 20 سانتی متر ، استوانه ای شکل و به رنگ قهوه ای تیره منشعب می شوند . ریشه پیرتر سطحی و افشان است . از قسمت فوقانی ریزوم ، ساقه های متعددی به ارتفاع 30 تا 50 سانتی متر ، خارج می شود . ساقه شیاردار ، پنج تا شش ضلعی و پوشیده از کرکهای ظریف و خاکستری رنگ است . برگها بریدگی دار (هر برگ دو تا سه بریدگی دارد) و به صورت متناوب نسبت به یکدیگر روی ساقه قرار می گیرند . گلها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند . هر بوته معمولا” 100 تا 200 گل تولید می کند که در شرایط اقلیمی مناسب از نظر خاک ، آبیاری ، درجه حرارت و نور تعداد آنها به بیش از 400 گل نیز می رسد . قطر گلهای کاملا” باز شده بین 5/2 تا 5 سانتی متر است . گلچه های زبانه ای سفید و گلچه های لوله ای زرد رنگ می باشند . گیاه یک پایه است . بذر پنج وجهی ، به طول 3 تا 5 میلی متر و به ضخامت 1 تا 5/1 میلی متر و در ناحیه طولی آن شیارهایی وجود دارد . در سطح بذر همچنین کرکهای بسیار ظریفی مشاهده می شود . وزن هزار دانه 1 تا ½ گرم است .

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

​