نقش خاکورزی و خاک در زراعت ارگانیک

​

 ​

در کشاورزی ارگانیک به خاکورزی اهمیت به سزایی داده میشود. جدا از بخش مواد معدنی، خاک حاوی مواد ارگانیک و هوموس است که در نتیجه تجزیه بیوماس بوجود می آید.

در اغلب خاک های کشاورزی در مناطق گرم این ماده فقط درصد کمی را شامل می شود و در کل ۱٪ کل مواد جامد خاک را تشکیل می دهد که این امر برای باروری خاک بسیار مهم است.

مواد ارگانیک بطورعمده در سطح بالایی خاک قرار دارد که علت این موضوع فرایندهای تبدیل مداوم است.

قسمت فعال مواد ارگانیک خاک توسط ارگانیسم های خاک تجزیه می شوند و در نتیجه این ساختارها می توانند با یکدیگر ترکیب شده و ساختارهای هوموسی باثباتی را بوجود آورند که مدت زمان طولانی تری در خاک باقی می مانند.

این مواد ارگانیک پایدار خاک یا هوموس به تقویت ساختار خاک کمک شایانی می نماید.

انسان براثر کشت متوالی یک نوع محصول و در سال های متمادی یاعدم رعایت تناوب صحیح در یک منطقه و همچنین جمع آوری بقایای محصول و سوزاندن آن و تعلیف دام در مزارع پس از جمع آوری محصول و خلاصه استفاده بیش از حد از زمین، بدون تقویت آن و دیگر اقدامات نامناسب و نابجا، باعث فقیر شدن خاک از لحاظ مواد غذایی معدنی، مواد آلی و نامرغوب شدن بافت خاک و در نتیجه کاهش شدید حاصلخیزی خاک می شود.

لذا وظیفه هر کارشناس و هر زارع است که نه تنها از کم شدن آن در مزارع جلوگیری بلکه با بکار بردن روش های مناسب و مساعد در جهت تقویت و افزایش تدریجی آن در خاک، اقدام لازم را به عمل آورند.

 با توجه به معضلات و خسارات جدی ناشی از آتش زدن بقایای گیاهی جهت کشت محصولات تابستانه رفع این معضل به عنوان یکی از اولویت ها مورد توجه قرار گرفته است.

​

معایب خاکورزی مرسوم conventional tillage و سوزاندن بقایای گیاهی عبارتند از:

1-صرف زمان زیاد جهت انجام عملیات زراعی

 ٢- کاهش حاصلخیزی و توانایی کشت پذیری خاک در بلند مدت به دلیل خسارت جدی به خاک و از بین بردن میکروارگانیزم ها و موجودات زنده خاکزی.

 ٣- فرسایش شدید ادوات.

 ۴- فشردگی خاک به دلیل تردد ماشین های سنگین تر.

 ۵- نیاز به خاکورزی در عمق بیشتر.

۶- تقاضای روز افزون به تراکتورهای سنگین تر.

 ۷- تاخیر در کاشت به علت عدم امکان آتش زدن بقایا تا برداشت کامل گندم.

8- از بین بردن بقایا و کاهش مواد آلی خاک در بلند مدت

۹- خسارت ناشی از آتش سوزی مزارع مجاور.

رفع این مشکلات خاکورزی به یکی از روش زیر امکان پذیر می باشد:

الف) خرد کردن بقایا و برگرداندن قسمتی از بقایا و تهیه بستر بذر با استفاده از خاکورزی مرکب استفاده از دستگاه خاکورزی مرکب با عرض ۲ و 5/2 متر نتایج بسیار خوبی را در مزارع نشان داد.

ب) خرد کردن بقایای گیاهی کاه و کلش با استفاده از دستگاه ساقه خردکن

 ج) کاشت مستقیم بذر در بقایای گیاهی محصول قبلی یکی از بهتری روش های مدیریت بقایای گیاهی و کشاورزی حفاظتی conservation Agriculture ، کاشت مستقیم بذر در بقایای گیاهی می باشد و کشورهای توسعه یافته همه ساله سعی در توسعه و گسترش این روش در مزارع کشور خود می باشند.

لذا انتخاب ماشین بذر کاری که قابلیت کاشت در بقایای گیاهی زراعت گندم و جور کلزا و سویا و ذرت را در شرایط اقلیمی متفاوت را داشته باشد در اولویت اول کاری مدیریت بقایای گیاهی قرار دارد.

مزایای کاشت مستقیم در بقایای گیاهی با بذرکار بدون خاکورزی

​

1-افزایش نفوذپذیری خاک در خاکورزی

میزان نفوذ و نگهداری آب در خاک، حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک به دلیل ناهموار شدن سطح زمین افزایش می یابد. در نتیجه زمان بیشتری برای نفوذ آب در اختیار خواهد بود.

٢- کاهش تبخیر

 میزان تبخیر آب از خاک تحت تاثیر شرایط جوی مانند اشعه خورشید، دمای هوا و رطوبت موجود در باد و هوا قرار دارد.

بی خاکورزی باقی گذاشتن بقایا روی سطح خاک به دلیل ایجاد مانع در برابر تابش مستقیم اشعه خورشید و در نتیجه کاهش دمای خاک و جلوگیری از تماس جریان باد با سطح خاک و ایجاد یک لایه از هوا بین سطح خاک و جو، تبخیر را به میزان زیادی کاهش می دهد.

٣- کاهش فشردگی خاک

 فشردگی خاک در اثر تردد ماشین های مزرعه و سله بستن خاک بر روی تولید محصول تاثیر منفی می گذارد.

مشخص شده است که باقی ماندن بقایای گیاهی در سطح خاک و نیز وجود انبوه ریشه های سطحی گیاهان در خاک دست کم به میزان 2/3 در مقایسه با زمین لخت و عاری از بقایای گیاهی، فشردگی خاک را کاهش می دهد.

برای خواندن ادامه مطلب نقش خاکورزی و خاک در زراعت ارگانیک کلیک کنید.

​