کاهش ضایعات ارجح بر افزایش تولید
سالانه به طور متوسط 25 تا 30 درصد محصولات کشاورزی کشور ضایع می شود؛ میزانی که می توانست غذای 10 میلیون نفر را تامین کرده و ارز قابل توجهی را در کشور حفظ نماید. در این میان با توجه به منابع تولید محدود در بخش کشاورزی، تقویت صنایع تبدیلی و تکمیلی، توسعه انبارها و سردخانه ها و استفاده از تکنولوژی های نوین فرآوری، حمل و نقل و بسته بندی می تواند بدون فشار بیش از حد به منابع تولید، توسعه ی همه جانبه ی بخش کشاورزی را موجب شود.
براساس آخرین آمار، میزان ضایعات گندم 10 تا 15 درصد، برنج 5/5 درصد، میوه و تره بار 30 درصد، مرکبات 25 درصد، سیب زمینی 48 درصد و گل و گیاه 30 تا 35 درصد گزارش شده است.
میوه ها و سبزی ها مزیتی قابل توجه
تحقیقات نشان می دهد که بیشترین میزان درصد ضایعات محصولات کشاورزی مربوط به بخش باغبانی است. بیش از یک سوم مرکبات تولید شده در استان های شمالی کشور بر روی درختان خشکیده و از بین می رود و دولت در مواردی محدود ناچار است برای آن که کشاورز بیش از این متضرر نشود، بخشی از محصول را خریداری نموده و معدوم کند. میوه ها و سبزی ها به علت دارا بودن مقادیر زیاد آب، فاسدشدنی هستند، که این امر لزوم مصرف به موقع پس از برداشت و یا روش های نگهداری را یادآوری می نماید.
اگر در برداشت و یا آماده سازی و جابه جایی آنها دقت کافی به عمل نیاید، فاسد شده و غیرقابل مصرف خواهند بود. در تمام میوه ها و سبزی ها و محصولات ریشه ای 65 تا 95 درصد آب وجود دارد و پس از برداشت می توانند به اعمال حیاتی قبل از برداشت نیز ادامه دهند. زمانی که اندوخته های غذایی و آبی به پایان برسد، محصولات مرده و فاسد می شوند. شرایطی از قبیل درجه حرارت بالا، رطوبت اتمسفری پایین و آسیب فیزیکی موجب سرعت فساد طبیعی می شوند. بی دقتی در جابه جایی محصول باعث ضربه درونی به آن و همچنین شکاف خوردن محصول می شود. در جمع آوری محصولات به استثنای آن دسته از محصولاتی که به صورت مکانیزه برداشت می شوند، در بسیاری موارد دیگر شاهد ضایعات بسیار هستیم. در شرایطی که کشورهای پیشرفته با شکل دادن به درختان و کنترل مواد بهداشتی، جلوی کمترین ضایعات را می گیرند و حتی کار را به جایی می رسانند که ناخن کارگران جمع آوری محصول را چک می کنند تا مبادا آسیبی به محصولات برسد.
عدم وجود مراقبت های زراعی یا ناقص بودن آنها، عدم وجود مهارت های شغلی در کارگران، رعایت نکردن فاصله های کاشت و نامناسب بودن ماشین های برداشت و فرسودگی آنها، نامناسب بودن شکل و اندازه ی جنس مواد بسته بندی، نبود رعایت نکات فنی در نگهداری، طولانی بودن فاصله مراکز تولید تا مراکز مصرف و نگهداری، کندی در حمل و نقل، عدم وجود تسهیلات مناسب در امر تخلیه و بارگیری، نگهداری بیش از حد مجاز محصول در انبارها و مصرف نامناسب محصولات از جمله علل عمده در ایجاد ضایعات در میوه جات می باشد. ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی می تواند قسمت قابل توجهی از ضایعات میوه و تره بار را بازیابی کند. با ایجاد صنایع تبدیلی از قبیل کنسانتره میوه جات، کمپوت و همچنین نگهداری مناسب در سردخانه ها با استفاده از عملیات صحیح و فنی، می توان این مقدار ضایعات را کاهش داد و علاوه بر آن قسمتی از محصولات تبدیل شده را نیز به خارج صادر کرد و وارد بازارهای جهانی نمود. در ارتباط با مرکبات در کانون های تولید، اقداماتی نظیر چیدن، شستن، سورتینگ، واکس خوردن، بسته بندی، تعبیه سردخانه ها و انبارهای فنی مناسب انجام شده که براساس زمان برداشت با همین الگو نگهداری شود و به عنوان یک محصول زنده با بافت سالم تحویل مصرف کنندگان داده شود.
ایران از لحاظ مرکبات مقام ششم را در جهان دارد و با افزایش صنایع تبدیلی و بسته بندی صحیح، ارزش افزوده مرکبات 10 برابر افزایش خواهد یافت. در مورد میوه ی سیب، با سطح فعلی بهره برداری صنعتی از سیب تولیدی کشور و تولید کنسانتره سیب در سال، ایران توانسته است بعد از آمریکا، آلمان و لهستان، از این نظر در مقام چهارم قرار گیرد و معادل 6 درصد تولید جهانی کنسانتره را به خود اختصاص دهد.
برای خواندن ادامه مطلب کاهش ضایعات یا افزایش تولید؟ کدام مهمتر است؟ کلیک کنید.
