وینکل

نام علمی:

تیره ی نعناع:

Lamiaceae

گیاهشناسی

آویشن گیاهی خشبی و چندساله است . منشا آن نواحی مدیترانه گزارش شده و در جنوب اروپا در سطوح وسیعی می روید . این گیاه در مناطق نیمه خشک زلاندنو مناطق وسیعی را بوجود میاورد.

ریشه مستقیم ، کم و بیش چوبی و انشعابهای فراوانی دارد . ساقه مستقیم و چهار گوش و ارتفاع آن متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین 20 تا 50 سانتی متر میباشد.پای ساقه چوبی است ، درحالیکه در قسمتهای فوقانی آن سبز رنگ است و انشعابهای فراوانی دارد . با گذشت سن گیاه ، بر تعداد انشعابهای ساقه اضافه میشود و گیاه بسیار انبوه و پرپشت دیده میشود.

برگها کوچک ، متقابل و کم و بیش نیزه ای شکل و بدون نوک و بدون دمبرگ هستند . برگها پوشیده از کرکهای خاکستری رنگ و حاوی اسانس اند . گلها کوچک ، نر ماده و به رنگهای سفید و صورتی یا ارغوانی مشاهده میشوند ، گلها به صورت مجتمع در قسمت فوقانی ساقه هایی که از بغل برگها خارج میشوند ، روی چرخه هایی مجتمع پدیدار میشوند . کاسه ی گل دارای دو لبه ی کاملا مشخص است . لبه ی بالایی دارای سه دندانه ی کوتاه و نسبتا پهن و لبه ی پایینی از دو دندانه ی بلند و باریک کاملا مشخص تشکیل شده است . کاسه ی گل پوشیده از کرکهای غده ای حاوی اسانس است . گلها از سال دوم رویش اواسط اردیبهشت ظاهر میشوند.

میوه فندقه به رنگ قهوه ای تیره و طول آن یک میلی متر است . داخل چهار بذر به رنگ قهوه ای تیره وجود دارد . بذر آویشن بسیار ریز است . وزن هزار دانه 0/5 تا 0/28 گرم است.

اسانس آویشن

پیکر رویشی آویشن از بوی مطبوعی برخوردار است که ناشی از وجود اسانس میباشد . اسانس در کرکهای غده ای ساخته و ذخیره میشود.اندامهاب هوایی این گیاه (غیر از ساقه های چوبی) حاوی اسانس هستند . مقدار اسانس در شرایط اقلیمی مختلف متفاوت و بین 1 تا 2/5 درصد است . در پیکر رویشی آویشن غیر از اسانس ترکیباتی مانند تانن (8 تا 10 درصد) ، فلاونوِیید ، ساپونین و مواد تلخ وجود دارد. اسانس آویشن ماده ای زرد رنگ ، سبکتر از آب ، معطر ، قوی و تند مزه است . تاکنون 38 ترکیب در اسانس این گیاه شناسایی شده است . مهمترین ترکیبات اسانس آویشن باغی یک ترکیب فنولی به نام تیمول است ، مقدار این ماده به شدت به شرایط اقلیمی محل رویش و نوع گیاه بستگی داشته و بین 20 تا 55 درصد است . از ترکیبات دیگر اسانس میتوان از کارواکرول ، پاراسیمول ، لینالول ، سینئول و … نام برد .

فواید روغن آویشن

فواید استفاده از روغن آویشن

با توجه به خواص روغن آویشن نظیر انتی باکتریال، ضد اسپاسم، ضد درد، ادرارآور و ارامشی، می‌توان گستره وسیعی از کاربردها را برای آن در نظر گرفت.

از خواص روغن آویشن می‌توان برای کمک به تسکین و درمان مشکلاتی مانند نقرس، آرتریت، بهبود زخم‌ها، بهیود محل گزش حشرات، مشکلات قاعدگی و یائسگی، تهوع و خستگی و مشکلات تنفسی ایجاد شده در بیماری سرماخوردگی و حتی افسردگی استفاده نمود.از خواص روغن آویشن می‌توان برای تحریک ذهن، تقویت حافظه تمرکز و آرام کردن اعصاب استفاده کرد.

مراقبت از مو با روغن آویشن

استفاده از این روغن به جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کند. این روغن را می‌توانید به شامپو و سایر محصولات مراقبت از موی خود اضافه کنید.

مراقبت از پوست با روغن آویشن

خواص روغن آویشن از پیری پوست جلوگیری کرده و به کاهش چین و چروک پوست می‌پردازد. همچنین به دلیل خواص آنتی باکتریال در کاهش آکنه موثر است.

مراقبت از دهان و دندان با روغن آویشن

با داشتن خواص آنتی باکتریال و ضد عفونت از ترکیب این روغن و آب می‌توان به عنوان دهانشویه استفاده نمود.

حشره کش

از خواص روغن اویشن می‌توان برای از بین بردن انگل‌ها و حشرات ریزی مانند پشه، کک، شپش استفاده کرد.آویشن بیش از ۳۰۰ گونه مختلف دارد که دارای ظاهری مشابه اما ترکیبات شیمیایی متفاوت هستند و هرکدام خواص درمانی خاصی دارند.

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که گیاه در محیط‌های مختلف، اقلیم و آب و هوا و خاک متفاوت رشد می‌کنند. بسته به نحوه واکنش‌های شیمیایی هنگام تهیه روغن می‌توان ۸ نوع روغن باساختار شیمیایی متفاوت استخراج کرد.

همانطور که قبلا نیز گفته شد روغن اویشن یک عامل موثر طبیعی برای مبارزه علیه گونه‌های مختلف باکتریایی است و از آن می‌توان به عنوان جایگزینی مناسب و کارآمد برای آنتی بیوتک‌ها در مبارزه با باکتری‌ها استفاده کرد.

طی یک تحقیق در میان روغن‌های ضروری مورد آزمایش، روغن دارچین و روغن اویشن موفق‌ترین روغن گیاهی در برابر انواع مختلف باکتری استافیلوکوکوس، از جمله MRSA بود.

محققان بر این باوردند که ااستفاده از روغن‌های گیاهی می تواند به کاهش استفاده از آنتی بیوتیک و به حداقل رساندن تشکیل گونه‌ های جدیدی از میکرو ارگانیسم‌های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک کمک کرد.

خواص روغن آویشن می‌تواند به عنوان یک عامل ضدعفونی کننده برای محصولات غذایی به کار رود. محققان میکروب شناسی ترکیبات تیمول و کارواکرول موجود در این روغن را در داشتن خواص ضدعفونی کننده و ضد میکروبی موثر می‌دانند.

این روغن از فساد مواد غذایی جلوگیری کرده و در برابر انواع باکتری‌های موجود در مواد غذایی فاسد مانند سالمونلا، انتروکوک و اشرشیا مقاومت می‌کند.

روغن آویشن همچنین دارای خواص ضد التهابی است و توانایی مهار آنزیم‌هایی که باعث التهاب می‌شوند را داراست و از همان شیوه آنتی اکسیدان‌ها برای انجام این کار استفاده می‌نماید.

آیا روغن آویشن ضرر ندارد؟

روغن اویشن نباید به طور مستقیم بر روی پوست استفاده شود، زیرا ممکن است باعث حساسیت شود. ابتدا باید با یک روغن دیگری مانند روغن زیتون یا روغن بادام رقیق شود.

پیش از استفاده روی بخش کوچکی از پوست امتحان کنید و در صورت نداشتن آلرژی در دیگر مناطق بدن نیز از آن استفاده کنید.روغن آویشن نباید به صورت داخلی نیز استفاده شود و ممکن است باعث تهوع، سرگیجه، استفراغ و مشکلات عضلانی شود.

ممکن است بر قلب، ریه ها و دمای بدن تأثیر منفی داشته باشد. همچنین ممکن است غده تیروئید را تحریک کند، به همین دلیل این اسانس برای افرادی که مبتلا پرکاری تیروئید هستند توصیه نمی شود.از آنجا که خواص روغن آویشن می‌تواند باعث افزایش گردش خون شود افرادی دارای فشار خون بالا باید از مصرف آن اجتناب کنند.

زنان باردار باید از مصرف روغن آویشن خودداری کنند زیرا می‌تواند جریان قاعدگی را تحریک کند. استفاده از این روغن برای نوزادان و کودکان توصیه نمی‌شود.

اثرات جانبی روغن آویشن

استفاده از روغن آویشن حتی زمانی که رقیق شده ممکن است منجر به واکنش‌های آلرژیک شود. برخی از افرادی که از این روغن استفاده می‌کنند ممکن است درماتیت یا التهاب پوستی را تجربه کنند.

افرادی که پیش از این به روغن رزماری یا نعناع آلرژی داشته‌اند نیز باید از مصرف آویشن و روغن آن پرهیز کنند. پیش از استفاده با پزشک خود مشورت نمایید به خصوص اگر از بیماری خاصی رنج می برید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید.

نکته مهم درباره روغن آویشن

روغن آویشن همانند روغن آرگان و روغن خراطین نسبت به نور خورشید واکنش نشان میدهند ، بنابراین پیشنهاد میگردد این روغن را در معرض نور خورشید قرار ندهید .

نحوه استفاده از روغن آویشن

روغن آویشن را می‌توان به روش‌های مختلفی استفاده کرد. می‌توان از راه استنشاق بخار آن یا به عنوان دهانشویه استفاده شود. برخی از مزایای این روغن عبارتند از:

تسکین درد – سه قطره روغن را با ۲ قاشق چایخوری روغن کنجد مخلوط کنید. از این مخلوط به عنوان روغن ماساژ استفاده کنید.

کاهش خستگی – اضافه کردن دو قطره روغن به آب حمام خود.

بهبود خواب – اضافه کردن چند قطره به دستگاه بخور و استنشاق آن.

ارتقا سلامتی دهان – یک قطره از آن را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید و به عنوان دهانشویه استفاده کنید.

خواص دارویی

آویشن باغی یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و ادویه ای است . در تمام فارماکوپه های معتبر از پیکر رویشی آویشن به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد تأکید قرار گرفته . اسانس آویشن باغی خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد . ازین اسانس در صنایع داروسازی ، صنایع غذایی ، کنسرو سازی و صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده میشود . (1) مواد مؤثره ی آویشن باغی خلط آور است و از آن برای معالجه ی سرفه استفاده میشود . در حال حاضر صنایع داروسازی تعدادی از کشورهای غربی از مواد مرثره ی این گیاه داروهای متعددی ساخته و به بازار دارویی عرضه میکنند . مهم ترین این داروها عبارتند از : کنپ (kneipp) ، برونشیکوم (Bronchicum) ، تیمیان کورارینا (Thymian corariki) ، اسپکتون (Aspecton) و … .

نیازهای اکولوژیکی

آویشن باغی گیاهی است مدیترانه ای که در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد . این گیاه خشکی دوست است و به سهولت قادر به تحمل کم آبی و خشکی میباشد . کشت این گیاه در زمینهای گود و زمینهایی که سبب آب ایستایی شود مناسب نیست ، زیرا به غرقابی بودن زمین به شدت حساس است . در فصول سرد و در زمستان چنانچه روی گیاهان را برف نپوشاند ممکن است تحت تأثیر سرما قرار گرفته و خشک شوند . چون نور نقش عمده ای در افزایش کمیت و کیفیت اسانس آویشن باغی دارد توصیه میشود برای کشت آن از مناطق آفتابی و دامنه ی جنوبی تپه ها استفاده شود . خاکهای سبک حاوی ترکیبات کلسیم و با ضخامت زیاد سطح الارض خاکهای مناسبی برای کشت آویشن باغی هستند . خاکهای سنگین برای کشت این گیاه مناسب نیست و سبب کاهش عملکرد پیکر رویشی و اسانس آن میشود . پی اچ خاک برای کشت آویشن باغی بین 4/5 تا 8 مناسب است .

روش کاشت

آویشن را توسط بذر یا از طریق رویشی میتوان تکثیر کرد . کشت توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام میگیرد .

کشت مستقیم : بذر را در زمان مناسب بصورت ردیفی در زمین اصلی کشت میکنند . مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین 5 تا 6 کیلوگرم است . به احاظ کوچک بودن بذر و همچنین از آنجا که گیاهان رویش یافته از بذر رشد و نمو کندی دارند ، لذا کشت مستقیم در سطوح کوچک توصیه میشود . در کشت مستقیم بهتر است بذرها در طول ردیف بصورت متراکم کاشته شوند و پس از رویش بوته ها را به تعداد مناسب تنک کرد .

کشت غیر مستقیم : در این روش بذرها را در فواصل مناسب در خزانه ی هوای آزاد که بستر آن برای کشت آماده شده است کشت میکنند . بذر مورد نیاز برای هر متر مربع خزانه 0/8 تا 1 گرم است . چون بذر آویشن بسیار کوچک است لذا ، جهت تسریع در کار و همچنین یکنواختی تراکم بذر ها در ردیف ها بهتر است به نسبت 1 به 3 با ماسه ی نرم (یک قسمت بذر و سه قسمت ماسه ) مخلوط شود . عمق بذر در خزانه 0/5 سانتی متر مناسب است . پس از آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه ، اواخر بهار و اوایل تابستان (تیر) زمان مناسبی برای انتقال نشاء ها به زمین اصلی است . درین مرحله نشاء ها از ریشه های مناسبی به طول 5 تا 7 سانتی متر برخوردار بوده و به سهولت قادرند شوک حاصل از انتقال را تحمل کنند . در هر چاله دو یا سه نشاء میتوان کشت کرد . در سطوح کوچک کشت عمل انتقال نشاء به زمین اصلی را میتوان با دست انجام داد . درحالیکه در مقیاس وسیع این عمل فقط با ماشین امکانپذیر است . برای هر هکتار زمین به 160 تا 240 هزار نشاء نیاز است . با کشت 500 تا 600 گرم بذر با کیفیت مطلوب در خزانه ی هوای آزاد میتوان به این تعدا نشاء دست یافت .

تکثیر رویشی : تکثیر رویشی با تقسیم بوته انجام میگیرد . پس از خارج کردن گیاهان دو یا سه ساله ی سالم از هرگونه آلودگی قارچی از خاک هر بوته را به چند قطعه تقسیم کرده و در زمین اصلی کشت میکنند .

آویشن باغی همه ساله در سطوح وسیعی در کشورهای اسپانیا ، آلمان ، فرانسه ، پرتغال ، آمریکا ، چک ، اسلواک ، مجارستان و شمال آفریقا کشت میشود .

تاریخ و فواصل کاشت

زمان کاشت آویشن به روش کشت و شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد . عده ای از محققان زمان مناسب برای کشت مستقیم بذر را در زمین اصلی اواسط پاییز میدانند در حالیکه عده ای دیگر اوایل بهار را زمان مناسبی برای کشت مستقیم بذر پیشنهاد کرده اند . در هر حالت بذرها در ردیفهایی به فاصله ی 40 تا 50 سانتی متر به طور مستقیم در زمین اصلی کشت میشوند . عمق بذر نباید از نیم سانتی متر بیشتر باشد .

زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم ( کاشت در خزانه ی هوای آزاد ) اوایل بهار (اواخر اسفند ) میباشد . در کشت غیر مستقیم بذر ها در ردیفهایی به فاصله ی 25 تا 30 سانتیمتر در خزانه ی هوای آزاد باید کشت شوند . هنگامی که ارتفاع نشاء ها به 10 تا 15 سانتیمتر رسید در ردیفهایی به فاصله ی 50 سانتی متر و فاصله ی دو بوته در طول ردیف 25 سانتیمتر به زمین اصلی باید منتقل شود .

فصل پاییز یا اوایل بهار زمان مناسبی برای تکثیر رویشی آویشن است . گیاهان در ردیفهایی به فاصله ی 50 سانتیمتر و فاصله ی دو بوته در طول ردیف 25 سانتی متر باید کشت شوند .

مراقبت و نگهداری

آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه ضرورت دارد . در طول رویش گیاهان ، مبارزه ی با علفهای هرز نیز ضروری است . وجین مکانیکی علفهای هرز سطح خزانه ضروری است . وجین مکانیکی علف های هرز به تنهایی کافی نیست و باید با استفاده از علف کشهای مناسب به مبارزه با آنها پرداخت . قبل از انتقال گیاهان از علف کش رونستار به مقدار 7 تا 8 لیتر در هکتار بصورت محلول پاشی میتوان استفاده کرد . زمان مناسب برای استفاده از این علف کش اواسط بهار ( اردیبهشت ) است . وجین مکانیکی علف های هرز چندساله ای که به علف کشها مقاوم شده اند ضرورت دارد . برای مبارزه ی شیمیایی با علف های هرز آویشن های چندساله در فصل پاییز ( مهر_آبان ) میتوان از علف کش سینبار به مقدار 2 تا 2/5 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود . پس از استفاده از این علف کش در صورت باقی ماندن علفهای هرز ، با استفاده از کولتیواتور باید به جمع آوری آنها اقدام نمود . در طول رویش آویشن میتوان بدون هیچ خطری از علف کش رونستار به مقدار 6 تا 8 لیتر در هکتار استفاده کرد . برگردان کردن خاک بین ردیفها به منظور تهویه نقش عمده ای در افزایش عملکرد پیکر رویشی دارد .

برداشت محصول

در سال اول رویش فقط یکبار محصول را میتوان برداشت کرد . در حالیکه در سالهای بعد دو یا حتی سه مرتبه میتوان اقدام به برداشت پیکر رویشی آویشن نمود . زمان مناسب برای اولین برداشت محصول آغاز گلدهی یعنی اواسط بهار ( اردیبهشت ) میباشد . دومین برداشت در آغاز گلدهی و اواسط تابستان ( مرداد ) انجام میگیرد . سومین و آخرین برداشت را اواسط پاییز ( آبان ) میتوان انجام داد . برداشت پیکر رویشی آویشن در ساعات مختلف شبانه روز نقش عمده ای در کمیت و کیفیت اسانس آویشن دارد . در این مورد تحقیقات نشان میدهد چنانچه پیکر رویشی ظهر هنگام تابش آفتاب برداشت شوند در مقایسه با برداشت در روزهای غیر آفتابی از مقادیر بیشتری اسانس برخوردار میباشند . گیاهان از فاصله ی 10 تا 15 سانتیمتری سطح زمین باید برداشت شوند . ساقه های چوبی ضخیم در کیفیت اسانس تاثیر بسیار نامطلوبی می گذارد . چنانچه هوا آفتابی باشد بهتر است گیاهان پس از برداشت برای مدتی روی زمین قرار گیرند تا پس از کاهش رطوبت به خشک کن منتقل شوند . دمای مناسب برای خشک کردن آویشن با استفاده از خشک کنهای الکتریکی 40 درجه ی سانتی گراد است .

عملکرد پیکر رویشی و اسانس در سنین مختلف گیاه متفاوت است . تحقیقات انجام شده در ایران نشان می دهد که در سال اول رویش ، عملکرد پیکر رویشی کم و در حالی که در سال دوم رویش عملکرد بطور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد .

جمع آوری بذر:

اگر هدف از کاشت آویشن جمع آوری بذر آنها باشد ، محصول را سالی یکبار و آن هم در آغاز مرحله ی رسیدن بذر باید برداشت کرد . تاخیر در برداشت مناسب نیست . زیرا بذر ها پس از رسیدن به اطراف ریزش می کنند . اندامهای برداشت شده را باید در سایه خشک ، سپس بذر ها را بوجاری ، تمیز و بسته بندی کرد . عملکرد بذر 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار میباشد .

۰ نظر

دکتر وینکل

گیاهشناسی

نام علمی: Olea europaea

تیره ی : Oleaceae

تقریباً ۲۰ گونه درختان کوچک از خانواده زیتونیان بوده و در جهان کهن از حوزه دریای مدیترانه، شمال آفریقا، جنوب شرقی آسیا، شمال تا جنوب چین، اسکاتلند و شرق استرالیا پراکندگی گسترده‌ای داشته‌اند. آن‌ها همیشه سبز بوده و دارای برگ‌هایی کوچک و یک‌پارچه هستند که روبروی هم قرار گرفته‌اند. میوه این گیاه یک شفت است.

درختان زیتون حتی زمانی که هرس نشده‌اند رشد آزادانه‌ای دارند و دارای رشد بسیار آهسته‌ای هستند. اما هنگامی که امکان رشد طبیعی را در طول چند سال پیدا می‌کنند، گاهی قطر تنه آن‌ها به میزان چشمگیری افزایش می‌یابد. دوکاندول محیطی بیش از ۱۰ متر (۳۳ پا) را به ثبت رسانده که احتمال می‌رود عمر آن به چند قرن برسد. قدمت بعضی از درختان زیتون ایتالیا را به اولین سال‌های امپراتوری یا حتی روزهای جمهوری روم نسبت می‌دهند؛ اما همیشه سن چنین درختان باستانی در زمان رشد مورد تردید قرار می‌گیرد و شناسایی آن‌ها با توصیفات قدیمی هنوز دشوارتر است. درختان تحت پرورش به ندرت به ارتفاع بیش از ۱۵ متر می‌رسند (۵۰ فوت) و معمولاً در فرانسه و ایتالیا به وسیله هرس کردن‌های زیاد به ابعادی بسیار محدودتر منحصر می‌شوند. چوب آن که به رنگ زرد یا قهوه‌ای مایل به سبز روشن است اغلب با ته‌رنگ تیره‌تری رگه‌دار شده‌است و بسیار سخت و متراکم است. چوب آن برای قفسه‌سازان و خراطان تزئینی بسیار باارزش است. از چوب درخت زیتون زغال چوب نیز تهیه می‌شود.

شرایط اکولوژیکی

زیتون با اقلیم های مدیترانه ای و شبه مدیترانه ای سازگار است. زیتون در مناطقی بهترین عملکرد را خواهد داشت که دارای زمستان هایی معتدل و تابستان هایی گرم و خشک و طولانی باشند. زیتون به یخبندان های شدید حساس است اما این دما در دوران رشد گیاه فرق می کند، گیاهان جوان تا 9- درجه سانتیگراد و درختان مسن تر تا 12 – درجه سانتیگراد را تحمل می کنند.

زیتون در مناطقی با بارندگی سالیانه بین 500 تا 800 میلی متر بخوبی رشد و نمو کرده و محصول قابل قبولی تولید می کند. مقدار رطوبت زیاد حمله بیماری های قارچی و باکتریایی را فراهم می کند به همین علت باید از کاشت آن در کنار دریا خودداری نمود.

بارش تگرگ باعث زخمی شدن شاخه ها و سرشاخه های درختان می شود. وزش باد ملایم برای درختان زیتون مفید است، زیرا گرده افشانی زیتون با باد انجام می شود.

خاک قلیایی می باشد و از خاکهای سنگین هوموس دار،آبدار و اراضی PH درخت زیتون نیازمند خاک عمیق رسی – شنی ، قابل نفوذ و آهک دار با دارای سطح ایستایی بالای آب که حالت غرقابی ایجاد می نماید گریزان است و نسبت به شوری خاک مقاومت نسبی دارد. بهترین خاک برای کشت زیتون ، خاکهای لومی و رسوبی کنار رودخانه ها و اراضی دارای زهکشی خوب می باشد.

خواص دارویی

خواص زیتون برای لاغری

زیتون به سه روش در کاهش وزن کمک می کند :

● وجود اسید های چرب غیراشباع در کمک به بهبود هضم غذا

● وجود هورمون سروتونین با ایجاد سیری کاذب

● ماده شیمیایی آدیپونکتین در زیتون که باعث چربی سوزی در بدن می شود

کم کردن درد

ترکیبات اولئو کانتال غنی با خواص ضد التهابی در زیتون، همانند یک مسکن قوی عمل کرده و تا حد بالای از درد ها می کاهد.

تنظیم فشار خون

پژوهش های انجام شده حاکی از این است که مصرف شش ماه زیتون با دارا بودن اسیدهای چرب غیر اشباع موجب تنظیم چشم گیر فشار خون می شود.

خواص زیتون برای کم خونی

از فواید دیگر زیتون وجود آهن به میزان 3.3 میلی گرم است که باعث افزایش تولید گلبول های قرمز شده و از کم خونی و خستگی ناشی از آن می کاهد.

سلامت سیستم گوارشی

فیبر غنی در زیتون بخصوص زیتون سیاه موجب بهبود هضم در سیستم گوارشی شده به طوری که از یبوست نیز می کاهد.

تنظیم کلسترول خون

زیتون منبع غنی از اسید های چرب نظیر اسید اولئیک و اسید پالمیتولئیک می باشد که با اثر مثبت بر سطح کلسترول خون باعث کنترل و تنظیم آن می شود.

قوی ترین آنتی اکسیدان

تفاله زیتون با داشتن خواص بی نظیر از جمله با افزایش سطح گلوتاتیون خون موجب تقویت و سلامت بدن شده به طوری که زیتون را آنتی اکسیدان قوی می دانند.

سلامت چشم

وجود ویتامین A در زیتون علاوه بر اینکه موجب تقویت بینایی بخصوص دید در شب می شود بلکه باعث جلوگیری از بیماری چشمی نظیر آب سیاه، آب مروارید و تباهی لکه زرد چشم می شود.

خواص زیتون برای پوست

زیتون و روغن زیتون در سلامت پوست نقش بسزایی دارند و این به سبب خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و همچنین ویتامین E موجود در آن است.

ضد آلرژی

عصاره زیتون نقش آنتی هیستامین را بازی می کند و می تواند به صورت قابل توجهی از حساسیت و آلرژی های فصلی یا غذایی بکاهد.

بهبود بیماری گوارشی

بر اساس پژوهش های انجام شده در اسپانیا، ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در زیتون می تواند از التهابات و زخم معده جلوگیری کند.

خاصیت زیتون برای مو

ترکیب 3 قاشق غذا خوری روغن زیتون با دو عدد زرده تخم مرغ یک ماسک موی عالی جهت سلامت و رطوبت رسانی به مو و پوست سر می باشد.

سلامت قلب و عروق

زیتون از یک سو با داشتن ویتامین E باعث تقویت عروق می شود و از سوی دیگر، با دارابودن چربی های سالم غیر اشباع به سلامت قلب کمک می کند.

استحکام استخوان و مفاصل

ترکیبات پلی فنول، ویتامین E وخواص ضد التهابی زیتون می تواند آثار روماتوئید و آرتریت را کاهش داده و علاوه بر استحکام استخوانها به تقویت ماهیچه و مفاصل هم کمک کند.

مبارزه با رادیکال های مضر

ترکیبات غنی آنتی اکسیدانی از جمله اولئوروپین در زیتون موجب مهار شدن رادیکال های مخرب بدن شده و از امراض و بیماری پیری زودرس می کاهد.

افزایش ایمنی در بدن

وجود اسید های چرب و خواص مغذی موجود در زیتون باعث می شود که با تقویت سیستم دفاعی بدن،در مقابله با عوامل ویروسی و میکروبی کمک کند.

افزایش قوای جنسی

براساس مطالعات صورت گرفته انواع زیتون می تواند با تحریک هورمون های جنسی باعث تقویت میلی جنسی هم در زنان و هم در مردان شود.

تقویت حافظه

در زیتون ترکیبات خاص پلی فنولی موجب می شود، با کاهش سطح استرس و بهبود عملکرد مغز، موجب تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر شود.

ضد لختگی خون

از خواص مهم دیگر در زیتون ترکیبات فنولی آن است که با اثر مستقیم برجریان خون رسانی، از لخته شدن خون در افراد جلوگیری می کند.

خاصیت ضد پیری زیتون

براساس پژوهش های انجام شده مشخص شده است که اسید اولئیک موجود در زیتون می تواند 20 الی 30 درصد از چین و چروک صورت را کاهش داده و چهره را شاداب و جوان سازد.

بهبود لقاح

بر اساس آزمایشات انجام شده مصرف روزانه زیتون به دلیل اسید های چرب غیر اشباع می تواند باعث بهبود و افزایش 3.5 درصد لقاح و باروری شود.

کاهش پوکی استخوان

طبق تحقیقات انجام شده ترکیبات گیاهی موجود در زیتون از کم شدن حجم و ترکم استخوان در افراد می کاهد لذا برای درمان پوکی استخوان مصرف روزانه آن توصیه می شود.

خاصیت زیتون برای کودکان

● ضد چاقی

● کم کننده پیش فعالی در کودکان

● پیشگیری از انواع بیماری قلبی و سرطان ها در کودکان و نوزادان

● افزایش رشد مغزی نوزادان و کودکان

● سلامت پوست و مودر کودکان

خاصیت زیتون در بارداری

● افزایش رشد مغزی و جسمی جنین در رحم مادر

● با تحریک حرکات روده و بهبود هضم از یبوست بارداری می کاهد

● ترمیم ترک های شکم و شادابی پوست در مادران باردار

● سرشار از آهن که بسیار برای مادر و جنین ضروریست

مضرات زیتون چیست

● مصرف زیاد باعث لاغری مفرط در افراد می شود

● مصرف زیاد زیتون موجب ایجاد التهاب می شود

● زیاده روی در مصرف زیتون به دلیل دارا بودن چربی باعث اسهال می شود

● گاهی موجب ایجاد حسایت های پوستی در افراد می شود

● در دوران بارداری نیز باید با اعتدال مصرف گردد

● نمک موجود در زیتون موجب ایجاد مشکلاتی در افراد با زمینه بیماری می شود لذا از قبل یک ساعت در آب بخوابانید تا نمک آن گرفته شود

تکثیر

ازدیاد درخت زیتون از طرق مختلف صورت می گیرد مانند کاشت هسته ، قلمه، خوابانیدن شاخه و پیوند بذری.

از میان طرق مختلف تکثیر، بیشتر از کاشت هسته برای تهیه پایه و پیوند و قلمه خشبی و یا نیمه خشبی استفاده می کنند.

نحوه ی احداث باغ زیتون

قبل از کاشت درخت زیتون عملیات زیر روی زمین انجام می گیرد:

– نقشه برداری و آمایش زمین

– تسطیح و تمیز ساختن زمین

– شخم عمیق و نصب سیستم آبیاری و حفر کانالها

– تعیین تراکم کاشت و حفر چاله

– کاشت نهال و تربیت سه ساله اول پس از کاشت پاییز سال قبل از کاشت درخت در محل اصلی، دو یا سه سال پس از کاشت بذر یا قلمه زدن، باید نهالها را از خزانه کنده و آنها را در شیاری 1 تا 2 سانتیمتر دارند را انتخاب / به عمق 30 تا 40 سانتیمتر بطور عمودی زیر خاک کرد. برای کاشت درخت زیتون باید نهالهایی که قطر 5 کرد. زیرا به تجربه ثابت شده است که درختان حاصله از این نوع نهالها نتیجه بهتری از حیث بهره برداری می دهند.

یکسال پس از کشت درخت زیتون در محل اصلی یعنی اگر هوای محل زیاد سرد نباشد، در زمستان و در غیر اینصورت از نیمه دوم اسفند ماه اقدام به هرس می کنند.برای این منظور انتهای نهال را به فاصله 70 سانتیمتری از سطح زمین قطع کرده و در 25 سانتیمتر انتهای فوقانیاین ساقه 3 تا 5 شاخه جانبی قوی انتخاب کرده، بقیه را حذف می کنندبا وجود مقاومت زیادی که درخت زیتون به بی آبی نشان می دهد در نقاطی که تابستان خشک و گرم دارد برای برداشت حداکثر محصول و تهیه میوه مرغوب، آبیاری حتماً لازم است.

کودهای ازته تاثیر زیادی بر درشتی میوه و مقدار محصول زیتون دارند، بهمین دلیل بایستی سالیانه مقداری کود دامی و شیمیایی ازته به درخت داد.

الگوی کاشت زیتون

برنامه و طرح کاشت درختان زیتون عمدتا به سیستم کاشتی که در باغ اعمال خواهد شد (سیستم های کاشت متراکم و یا غیر متراکم) بستگی دارد. برای کشت‌های متراکم، خاک‌های حاصلخیز و آبیاری یا بارندگی کافی مورد نیاز است در حالیکه برای کشت‌های غیر متراکم وجود این عوامل ضرورت چندانی ندارد. در طول سالیان متمادی درختان زیتون به فواصل 10متر در 10 متر و یا حتی بیشتر کاشته می‌شد. با این فاصله کاشت تعداد محدودی درخت در هر هکتار کشت می‌شود. (حدود 100 درخت در هکتار). در مناطقی که دارای دوره‌های طولانی خشکی هستند، این چنین فاصله گذاری بین درختان، درخت را قادر می‌سازد تا از تمام آب موجود بهره برداری کند. با وجود این در مناطقی که اقلیم آن خیلی خشک نیست و قابلیت نگهداری آب خاک خوب است، فواصل کاشت ذکر شده بسیار زیاد به نظر می رسد.

به طور کلی دو الگوی عمده کاشت وجود دارد:

روش سنتی که درختان به فواصل 7×7، 8×6 ، 8×8 و یا حتی 10×10 متر کشت می‌شوند.

کشت متراکم که درختان با فواصل 6×5 یا 6×6 کشت می‌شوند.

در طول دهه گذشته یک سیستم جدید در کشت زیتون آزمایش شده است. این روش سیستم باغ‌های فوق متراکم (High-Density) است که حدود 1800-1500 درخت در هکتار کاشته می‌شود. هدف عمده این سیستم کاهش هزینه‌های برداشت است که در باغ‌های سنتی زیتون حدود 50-40% کل هزینه تولید زیتون را به خود اختصاص می‌دهد.

کوددهی زیتون

درختان زیتون به نیتروژن، پتاسیم، منیزیوم و بر بیشتر از سایر عناصر نیاز دارند.

نیتروژن ضروری ترین عنصر برای رشد رویشی و تولید گل و تشکیل میوه است. این عنصر احتمالا به صورت غیر مستقیم روی پدیده تناوب باردهی درختان زیتون تاثیر می گذارد. درختان زیتون وقتی که در خاک های با حاصلخیزی کم پرورش یابند و رطوبت خاک عامل محدود کننده نباشد واکنش سریعی به کاربرد نیتروژن می دهند. بسته به حاصلخیزی و رطوبت خاک به طور متوسط کاربرد 1500-500 گرم نیتروژن برای هر درخت بارور توصیه می شود. زمان کاربرد کود نیتروژن باید هماهنگ با آبیاری و یا زمان بارندگی باشد. اغلب کودهای حاوی نیتروژن باید چند ساعت قبل از بارندگی و یا آبیاری به سطح خاک پاشیده شود؛ به طوریکه کمترین میزان هدر رفت نیتروژن از طریق تبخیر به شکل امونیوم اتفاق بیفتد. فصل کاربرد نیتروزن به میزان فوق العاده ای در ارتباط با انگیزش گل و تشکیل میوه است. بیشتریم مقدار نیتروژن (حدود 70%) در پایان فصل زمستان قبل از تمایزیابی جوانه گل و قبل از شروع رشد شاخه های جانبی جدید داده می شود. بقیه ان در طول دوره گلدهی (از مرحله قبل از باز شدن گل تا تشکیل میوه) به گیاه داده می شود. بدین طریق تشکیل میوه به میزان قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. کارایی و میزان تاثیر برنامه های کوددهی نیتروژن را می توان از طریق اندازه گیری طول رشد سال جدید ارزیابی کرد که وقتی مقادیر مناسب نیتروژن برای گیاه داده می شود شاخه سال جاری باید به اندازه کافی رشد کرده باشد.

پتاسیم یکی از عناصر عمده مورد نیاز زیتون است. بعد از برداشت میوه بویژه در سال های آور و همچنین از طریق هرس، مقادیر بسیار زیادی پتاسیم از خاک برداشت می شود. برای به حداکثر رساندن عملکرد و کیفیت میوه کوددهی منظم پتاسیم ضروری است. پتاسم معمولا در طول زمستان به خاک داده می شود تا به تدریج و در اثر باران به ناحیه ریشه برسد. در مناطقی که مشکلی از نظر تامین آب وجود نداشته باشد، پتاسیم را می‌توان در آخر زمستان به خاک داد. در زمان رشد میوه میزان تقاضای آن برای پتاسیم بالاست و این بدان معنی است که در سال های پربار و در طول دوره رشد میوه – اواسط تابستان- کوددهی با پتاسیم باید افزایش یابد. برای اینکه پتاسیم از طریق برگ سریع جذب شده و در داخل گیاه به محل های مورد نیاز انتقال یابد، استفاده از کودهای قابل حل در آب و محلول پاشی آن روی درختان، توصیه می شود.

بور نیز یکی دیگر عناصر مهم مورد نیاز برای کشت زیتون است. کاربرد بور به صورت محلول پاشی در طول دوره های قبل از بازشدن گل، معمولا نتیجه بهتری به دنبال خواهد داشت. بدین طریق درختان به مقدار کافی از نطر عنصر بور که نقش اصلی را در رشد لوله گرده و تشکیل میوه ایفا می کند، تامین می شوند. برخی از پرورش دهندگان برای رسیدن به حداکثر عملکرد میوه، بور را همراه با اوره و بعضی اوقات عصاره های جلبک دریایی محلول پاشی می کنند.

منیزیوم یکی دیگر از عناصر عمده مورد نیاز و یکی از اجزای اصلی مولکول کلروفیل است. این بدان معنی است که منیزیوم نقش بسیار قابل توجهی در فتوسنتز ایفا می کند. منیزیوم معمولا بعد از تشخیص بروز کمبود داده می شود.

بهترین راه ارزیابی وضعیت تغذیه ای درخت زیتون -همانند سایر گیاهان- انجام تجزیه خاک توام با تجزیه بافت های گیاهی(معمولا برگ ها) است. با انجام این تجزیه ها اطلاعات کافی در مورد وضعیت خاک و گیاه بدست می آید که با تفسیر درست این اطلاعات می‌توان برنامه مناسبی برای کوددهی ارائه کرد.

برداشت محصول زیتون

طرز برداشت محصول زیتون براساس اینکه میوه جمع آوری شده برای تهیه کنسرو یا برای تهیه روغن باشد تفاوت می کند.زیتون کنسروی باید حتماً دانه دانه از درخت چیده شود، اما در زیتون روغنی این روش برداشت مقرون به صرفه نبوده و با دست کشیدن روی شاخه و یا ضربه زدن به شاخه ها با یک چوب بلند میوه ها را از درخت جدا می کنند.این طرز برداشت نیز هر چند ارزان تمام می شود ولی به علت شکسته شاخه های جوان به محصول سال بعد از نظر کمی ضربه می زند .

هرس زیتون

بسیاری از کشاورزان هرس را به عنوان اصلی ترین عملیات زراعی در باغ مورد توجه قرار می دهند. پرورش دهنده از طریق هرس درخت را با آب و هوای خاص و شرایط خاک منطقه تطبیق می دهد و عملکرد و بازدهی باغ را افزایش می دهد. اهداف عمده هرس را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:

ایجاد بهترین فرم رشد برای درخت تحت شرایط خاص آب و هوایی و خاک

ایجاد تعادل بین رشد رویشی و عملکرد میوه

به حداقل رسانیدن دوره نونهالی

افزایش عمر باردهی باغ

به تاخیر انداختن پیری درختان

به طور کلی سه نوع هرس وجود دارد:

1- هرس در طول مراحل اولیه رشد درخت

2- هرس باردهی

3- هرس بازجوان سازی

1- هرس در طول مراحل اولیه رشد درخت

هدف از انجام این نوع هرس، فرم دهی به درخت در طول سال های اولیه کاشت است که هم عملیات های زراعی (محلول پاشی، شخم، آبیاری، برداشت و غیره) را تسهیل می¬کند و هم اینکه درختان را قادر می سازد تا از حداکثر نور آفتاب و بارندگی موجود در منطقه بهره بگیرند.

معمولترین شکل برای درخت زیتون هرس جامی شکل یا جامی آزاد است. برای ایجاد چنین فرمی درختان یکساله تازه کاشته شده از ارتفاع 80-60 سانتیمتری سطح خاک سربرداری می‌شوند. هدف اصلی این کار وادار کردن درخت به تولید 4-2 شاخه جانبی در حول محور درخت به فاصله 40-30 سانتیمتری از همدیگر و در ارتفاع 80-40 سانتیمتری سطح خاک است. این شاخه های جانبی در آینده بازوهای اصلی درخت را تشکیل خواهند داد. روی این شاخه‌ها، شاخه های جانبی دیگری با سربرداری شاخه‌های قدیمی از ارتفاع 50 سانتیمتری بوجود خواهند آمد. و بنابراین با حذف غالبیت انتهایی شاخه‌های ذکر شده اسپورهای کمتری تولید خواهد شد.

تعداد بسیار زیادی از شکل های درختان وجود دارد که در اقصی نقاط مورد استفاده قرار می‌گیرد. تعدادی از آن‌ها عبارتند از:

1. فرم دو شاخه‌ای که در اندولس اسپانیا برای ارقام کنسروی زیتون مرسوم است.

2. فرم شمعدانی که در تونس استفاده می‌شود.

3. فرم دو یا سه تنه‌ای که در سویل استفاده می‌شود.

4. فرم چند شاخه‌ای که هر شاخه فرم یک مخروط را دارد و در برخی مناطق ایتالیا یافت شده است.

5. فرم جامی کروی که در ایتالیا، فرانسه و یونان دیده شده است.

6. فرم کروی که معمول نیست بخاطر اینکه اجازه عبور نور کافی به تمام درخت را نمی‌دهد.

7. فرم استوانه کوتاه.

8. فرم بدون تنه که در تونس مشاهده شده است.

9. فرم نخل آزاد (free palmate). این فرم اگرچه اشکالاتی دارد اما حداقل در مورد ارقام روغنی زیتون به طور وسیع استفاده می‌شود.

2- هرس باردهی

میوه درخت زیتون روی شاخه های یکساله تشکیل می‌شود. این بدان معنی است که برای تشکیل میوه کافی در هر سال، درخت باید رویشی کافی داشته باشد. شاخه‌های خیلی قوی معمولا بارور نیستند و پر از جوانه رویشی هستند. از این رو هدف هرس این است که با قرار دادن شاخه‌ها در معرض نور و حفظ ناحیه فعال رویشی و زایشی، رشد شاخه‌های بارده را تحریک کند. درخت زیتون معمولا میوه خود را در پیرامون و قسمت بالای تاج تشکیل می‌دهد. این بدان خاطر است که این قسمت‌ها در معرض نور کامل قرار می‌گیرد و نور باعث باروری بیشتر این شاخه‌ها می‌گردد.

بر این اساس و با توجه به اهدافی که برای هرس تعریف شد، هرس باردهی باید شامل حذف شاخه‌هایی باشد که روی قسمت‌های جوان درخت سایه اندازی می‌کند. در تصویر 5 می‌توان مشاهده کرد که به دلیل اینکه شرایط نوری در شاخه فوقانی مناسب‌تر است و روی آن میوه کافی تشکیل خواهد شد، و همچنین شاخه فوقانی روی شاخه پایین که مسن‌تر است، سایه اندازی می‌کند و موجب عدم باردهی آن می‌شود؛ از این رو شاخه‌ مسن‌تر که در حال حاضر دارای میوه است در سال بعدی باید حذف شود.

موقع قطع یک شاخه ضخیم، باید دقت کافی داشته باشیم تا پوست بقیه شاخه زخمی و پاره نشود. برای این منظور عمل برش شاخه معمولا در 3 مرحله انجام می‌گیرد. همانطوری که در تصویر 5 دیده می‌شود، چند سانتیمتر دورتر از نقطه مورد نظر، از قسمت تحتانی شاخه به سمت وسط آن اولین برش انجام می‌گیرد. دومین برش چند سانتیمتر دورتر از اولین برش و از قسمت فوقانی به سمت پایین انجام می‌گیرد. در این حالت در اثر سنگینی وزن، شاخه می‌افتد و پوست بقیه شاخه تا محل اولین برش پاره می‌شود. سپس می‌توان به راحتی قسمت کوچک باقیمانده را تا محل مورد نظر برید.

3- هرس بازجوان سازی

یکی از بارزترین صفات درخت زیتون طول عمر زیاد آن است. زیتون می‌تواند تقریبا از هر قسمت از چوب درخت شاخه‌های جوان و جدید تولید کند. این توانایی درخت را قادر می‌سازد که درختان پیر و یا درختانی که در اثر سرما یا آتش آسیب دیده‌اند را بازسازی و جوان کند.

در هرس بازجوان سازی شاخه‌های اصلی و یا حتی قسمتی از تنه درخت ممکن است قطع شود. در این صورت باید توجه کرد که شاخه‌های جوان بیشماری تولید خواهد شد که در ماه‌های آتی بعد از هرس باید شاخه‌هایی را که استفاده خاصی برای ما ندارند حذف کنیم و فرم مورد نظر را بلافاصله بعد از تولید شاخه‌های جوان انتخاب و ایجاد کنیم. بسته به عملیات ‌های زراعی مورد استفاده در باغ، درخت جدید در طول 5-3 سال وارد فاز میوه‌دهی می‌شود.

برای جلوگیری از آلودگی‌های قارچی یا باکتریایی، بعد از هرگونه هرس یا برش کلیه زخم‌ها باید با چسب هرس پوشانیده شده و درخت با قارچکش‌های مسی محلول پاشی شود. هرس درختان زیتون را می‌توان در طول پاییز و زمستان انجام داد. این عمل عموما بعد از برداشت میوه انجام می‌شود اما برای جلوگیری از آلودگی‌های احتمالی، باید تا زمان سپری شدن باران‌های سنگین و سرما صبر کرد. در روزهای بارانی نباید هرس کرد؛ به دلیل اینکه امکان دارد موجب شیوع و گسترش باکتری‌ در سطح بریدگی‌ها و داخل زخم‌ها شده و منجر به بیماری شانکر باکتریایی شود.

طرح توجیحی تولید روغن زیتون

در طرح توجیهی تولید روغن زیتون سعی شده است تا با معرفی این صنعت اطلاعات بیشتری در زمینه این طرح، میزان سرمایه گذاری، سودآوری، تسهیلات اعطایی و نرخ های بازده سرمایه گذاری آن ارائه شده و با توجه به واردات گسترده آن را به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری مناسب بررسی نماییم، امیدوارم این اطلاعات مفید فایده باشد .

روغن زیتون یکی از قدیمی ترین روغن های خوراکی است که بیشتر در کشورهای حاشیه دریای مدیترانه تولید و مصرف می شود. روغن زیتون از میوه درخت همیشه سبز اولئا، که متجاوز از 400 گونه دارد، به وسیله استخراج مکانیکی حاصل می شود. این گیاه در نواحی معتدل و در آب و هوای استوایی رشد می کند.

کشت زیتون و روغن گیری از آن در کشورهای حاشیه دریای مدیترانه از فلسطین و سوریه تا یونان، در اواسط و اواخر عصر مفرغ رایج بوده و روغن زیتون از فلسطین به مصر روانه می شده است. از کشت زیتون موادی برای سوخت و روشنایی ، ماده روان کنده، پمادهای جلدی و غیره تهیه شده و چوب درخت زیتون به عنوان هیزم برای سوخت و میوه زیتون به صورت نمک زده استفاده می شده است. بعدها میوه زیتون به عنوان منبعی از روغن خوراکی مورد استفاده قرار گرفت. زراعت زیتون در نیمه اول قرن نوزدهم، همراه با پیشرفت فن آوری و علم کشاورزی به نقطه اوج خود رسید.

روغن با روش های مختلف که همیشه فیزیکی است از زیتون استخراج و باقیمانده ای به جا می ماند که تا 8 درصد روغن داشته و توسط حلال که معمولا هگزان است روغن کشی و روغن حاصل، روغن تفاله نامیده می شود. روغن استخراج شده با روش های فیزیکی بوده و این ناخالصی ها وجه تمایز روغن تفاله به عنوان یک محصول تجاری از روغن زیتون بکر که فقط به وسیله روش مکانیکی به دست می آید و از روغن زیتون بکر تصفیه شده است.

گروه مشاوران بین المللی روغن زیتون (IOOC) تعریف زیر را برای روغن زیتون بکر، تصفیه شده و روغن تفاله ارائه نموده اند :

روغن زیتون بکر( ویرجین) روغن میوه درخت زیتون است که توسط له کردن و فشردن مکانیکی یا سایر روشهای فیزیکی تحت شرایطی ( مخصوصا شرایط حرارتی ) که تغییری در روغن به وجود نیاورد و عملی بجز شستشو، ظرف به ظرف کردن، جداسازی سانتریفیوژی و صاف کردن انجام نگیرد، به دست آید. روغن زیتون بکر به حالت طبیعی و بدون هیچ عملکردی قابل مصرف انسان است. روغن زیتون بکر بر اساس خصوصیات ارگانولپتیکی( بویای و چشایی ) و مقدار اسید چرب آزاد موجود در آن خود به انواع درجه یک، خوب و متوسط یا معمولی تقسیم بندی می شود.

روغن زیتون تصفیه شده روغن زیتون بکری است که مقدار اسیدیته و یا خصوصیات ارگانولپتیک ان به گونه ای است که روغن مناسب برای مصرف به صورت خام نبوده و باید تصفیه شود. روغن زیتون بکر مخلوط می شود تا عطر و طعم آن مطلوب گردد.

روغن تفاله زیتون روغن استخراج شده از باقیمانده روغنکشی است که توسط حلال استخراج شده و به صورت خام غیر قابل مصرف انسان بوده و باید تصفیه شود تا ویژگی های روغن خوراکی را بدست آورد.

شرایط واردات و صادرات روغن زیتون

روغن‌ زیتون‌ جزء محصولات غذایی که دارای استاندارهای سخت خوراکی در اروپا و آمریکا نمی باشد و ، لذا پیشنهاد می شود ، و با توجه به شرایط صادرات آسان و تعرفه ای گمرکی و هزینه حمل و نقل در ابتدا صادرات به کشورهایی که شرایط واردات آسان تری دارند مد نظر قرار گیرد. همچنین شایان ذکر است مصرف کنندگان این محصول کشورهای آسیای میانه ، خلیج فارس و اروپای شرقی وتا حدی اروپای غربی می باشند.

مگس زیتون

یکی از مهمترین آفات زیتون مگس زیتون می باشد. لارو مگس زیتون با تغذیه از گوشت میوه ، باعث ریزش میوه ها قبل از برداشت ،کاهش کیفیت روغن زیتون و ورود قارچهای پاتوژن از محل سوراخ ورودی لاروها شده که اسیدیته داخل میوه ها به میزان دو تا چهار برابر افزایش می یابد. نوع خسارت بستگی به نوع واریته میوه دارد .اگر میوه ها از واریته های کنسروی باشد تمام میوه آسیب می بیند و بازار پسندی محصول به واسطه خسارت مستقیم لاروها از بین می رود. یک لارو 150-50 میلی گرم از گوشت میوه را بسته به رقم میوه مورد مصرف قرار می دهد.

ریزش میوه ها با افزایش وزن ومیزان روغن در میوه های باقی مانده تا حد زیادی جبران می شود. همچنین اگر لاروها در اوایل دوره زندگی بمیرند با وجود علائم سوراخ شدگی ، میوه می تواند به رشد طبیعی خود ادامه دهد.

یکی دیگر از مهمترین مواردی که در مورد این مگس وجود داردانتقال باکتری مولد گال زیتونPseudomonas savastanoi است.

مگس زیتون به میوه های سایر جنسها به جز olea حمله نمی کند وبنابراین تنها به میوه زیتون به صورت اقتصادی خسارت می زند. این گونه با توجه به افزایش سطح زیر کشت زیتون در ایران و آلودگی تقریبا تمام کشورهای زیتون خیز همسایه به این مگس از اهمیت دوچندان برخوردار است.

در شرایط آزمایشگاهی مگس زیتون روی کلیه گیاهان خانواده Oleaceaeتخمگذاری وتغذیه لارو آفت تنها محدود به میوه های جنس oleaspp وحشی وزراعی است ولی مراحل دیگر زندگی شامل تغذیه بالغین و جفتگیری ممکن است روی سایر گیاهان اتفاق افتد .

مناطق انتشار:

این گونه در تمام کشورهای زیتون خیز حاشیه دریای مدیترانه وجود دارد. این آفت در مناطقی که میوه زیتون بومی نیست و زیتون به عنوان یک گیاه جدید معرفی می شود هنوز گزارش نشده است.

علائم خسارت: علائم سوراخ شدگی و سوراخهای خروجی آفت ممکن است روی میوه وجود داشته باشد. تخمها به صورت منفرد داخل محفظه کوچکی زیر سوراخ تخمریزی گذاشته می شوند . روی میوه ها ،تغذیه داخلی لاروها ، زخمهای سیاه تا قهوه ای و ریزش میوه قبل از رسیدن ، از علائم آلودگی است.

مرفولوژی : تخم : سفید رنگ کشیده با طول 7/0 میلیمتر وعرض 2/0 میلیمتر. یک مگس ماده بالغ در طول زندگی حدود 400 الی 500 تخم میگذارد.

لارو: در حداکثر رشد به طول 7-5/6 میلی متر وعرض 7/1-2/1 میلیمتر می رسد لاروها اگر از زیتون سبز تغذیه کنند به رنگ سفید روشن واگر از زیتون سیاه تغذیه کنند به رنگ ارغوانی کثیف دیده می شوند. سر لارو ذوزنقه ای دارای دوشاخک سه بندی وقطعات دهانی همانند سایر مگس هاست.

شفیره: تخم مرغی شکل به رنگ زرد تا قهوه ای رنگ حدودا چهار تا چهار ونیم میلی متر طول وبند های لارو سن آخر مشخص است.شفیره در خاک وپای درخت میزبان تشکیل می شود.

حشره بالغ :چهار تا پنج میلی متر طول ،سر به رنگ زرد مایل به قهوه ای روشن وقفسه سینه قهوه ای رنگ با سه نوار تیره موازی درجلو . پاها زرد مایل به قرمز وبال ها شفاف با رگبال های مشخص ویک لکه سیاه رنگ در انتهای آن است . در مگسهای ماده اندام تخمریز در انتهای شکم قابل رویت است.

زیست شناسی :

مگس ماده هنگامی که زیتون مناسب تخمگذاری است به این گیاه جلب می شود ومیوه های تازه تشکیل شده نمی توانند جلب کننده حشرات ماده برای تخمگذاری باشند. میزان مطلوبیت میوه زیتون جهت تخمگذاری به رقم زیتون و سطح اقدامات زراعی بستگی دارد بنابراین زیتون های تحت آبیاری ویا ارقام میوه بزرگ مانند میوه های کنسروی زودتر از زیتون های بدون آب یا ارقام با میوه کوچکتر آلوده می شوند. در باغاتی که ترکیبی از ارقام مختلف کاشته شدهاند درختان با میوه بزرگتر به عنوان محل تجمع آفت محسوب می شوند که قبل از سایرین آلوده می شوند. داخل سایبان درخت رنگ سبز –زرد یا سیاه میوه تحریک بینایی برای ماده های جستجوگر میزبان محسوب می شوند با این وجود تحریکات بینایی ،بویای وچشایی نیز برای جلب ماده ها جهت تخمگذاری مهم هستند.

ترکیبات مومی روی زیتون محرک تخمگذاری نیستند ولی ترکیبات بخار شونده عصاره شاخ وبرگ محرک تخمگذاری هستند. مگس های ماده روی درختی که زودتر میوه هایش رسیده ویا آبیاری می شود و در نتیجه رشد یافته تر است جمع می شوند. مگس زیتون معمولا 2 تا 5 نسل در سال دارد که البته در هر سال بسته به شرایط اقلیمی متفاوت است .

در اواسط مرداد ماه مگس ماده،پوست میوه را سوراخ کرده و تخمش را داخل آن گذاشته و با استفاده از تخمریز خود آب میوه را تا حدی به اطراف پخش میکند که این امر به عنوان جلوگیری کننده از تخمگذاری مجدد روی یک میوه موثر است و اما با این وجود گاهی زیتون های حاوی بیش ازیک تخم هم دیده شده است.

مرگ ومیر تخم به خصوص در اوایل تابستان زیاد است زیرا واکنشهای ناشناخته بیوشیمیایی درون گوشت میوه آلوده که باعث رشد سریع میوه می شود تخم ها را له می کند. این تخمها از 20 روز در دمای 10 درجه تا 3 روز در دمای 5/32 درجه سانتی گراد تفریخ شده و لاروهای خارج شده به مدت 37 روز در دمای 5/12 درجه تا 9 روز در دمای 30 درجه سانتیگراد تغذیه می کنند. در مراحل آخر نیز با اضافه شدن درصد روغن لاروهای رشد یافته ممکن است خفه شوند.

قبلا فکر می شد که مگس زیتون می تواند در تمام طول سال با دسترسی به میوه های مناسب به رشد خود ادامه دهد ولی در غیاب میوه مناسب وشرایط نامناسب ، ماده ها به دیاپوز می روند. حشرات بالغ تا هفت ماه زندگی کرده وآنهایی که در پاییز خارج می شوند دارای حداکثر طول عمر هستند. در حرارتهای زیر صفر درجه مگس های بالغ ممکن است تا مدتی زنده بمانند ولی اگر حشره چند روزی در این شرایط بماند از بین می رود.

فنولوژی :

شرایط آب و هوایی، نوع رقم زیتون و فیزیولوژی حشره روی فنولوژی حشره روی فنولوژی مگس زیتون تاثیر گذار است . طی زمستان ، دمای پایین، شرایط سخت آب و هوایی و قابل دسترس بودن میوه عوامل مهم محدود کننده جمعیت این آفت هستند. مگس های بالغ روی میوه های باقی مانده روی درخت ویا شفیره های درون خاک زمستان را می گذرانند. طی تابستان دمای بالای حدود 33 درجه سانتی گراد وبالاتر باعث ایجاد مرگ ومیر بالا ی تخم ها، لاروها وشفیره ها می شوند . این مرگ ومیر زمانی که دمای بالا با رطوبت نسبی پایین همراه شود مشخص تر می گردد و ظاهرا افزایش رطوبت نسبی اثر مرگ آور دمای بالا را تعدیل می کند.

تغذیه :

تغذیه مگس زیتون بالغ از شیره خارج شده از میوه ، زخم های برگ وساقه گیاهان مختلف، عسلک حشرات ونکتار می باشد. در طبیعت ماده ها با استفاده از گرده به عنوان منبع پروتئین قادر به بقا و تولید مثل هستند ولی ویتامین ها و مواد معدنی نیز مورد نیاز است . فعالیت تغذیه ای حشرات بالغ کنترل آنها را با استفاده از طعمه مسموم امکان پذیر می سازد. در طبیت لارو مگس زیتون مونوفاژ بوده وتنها از گوشت میوه زیتون تغذیه می کند. وجود باکتری های همزیست برای رشد لاروهای جوان در بافت مزوفیل زیتون لازم است. این باکتریها با انجام هیدرولیز آنزیمی پروتیئن زیتون ، اسید آمینه های لازم را برای لارو که خود به تنهایی قادر به تهیه ی آن نمی باشد فراهم می سازد .باکتری های همزیست در لوله های کور لوله گوارش لارو وحشرات بالغ وجود داشته و در حشرات بالغ این باکتری ها در کیسه های سری تکثیر می شوند. این باکتری ها در انشعابات مری فراوان بوده و از آنجا به روده میانی مهاجرت می کنند. این باکتری ها سطح تخمها را حین تخمگذاری آغشته نموده واز این رو به لاروهای جوان منتقل می شوند وانتقال باکتری مولد گال زیتون نیز به همین ترتیب صورت می گیرد. استفاده از آنتی بیوتیکها در جلوگیری از انتقال این باکتری ها روش نوینی در کنترل مگس زیتون محسوب می شود.

تولید مثل :

حشرات نر مگس زیتون پلی گاموس بوده ویک بار در هر روز جفتگیری مکنند ولی ماده ها الیگاموس بوده وبندرت بیش از یک یا دو بار در طول زندگی جفتگیری خواهند کردو معمولا در پایان روز جفتگیری می کنند. کیفیت غذا وشدت نور در میزان تولید تخم تاثیر گذار است. در طبیعت باروری مگس زیتون تحت تاثیر شرایط محیطی، دسترسی به زیتون و آداپته شدن ماده ها به غذا است. دمای بین 20 تا 30 درجه سانتی گراد برای تخمگذاری مناسب بوده ودر دمای زیر 15 درجه وبالای 35 درجه سانتیگراد تخمگذاری متوقف می شود. یک مگس ماده در طول زندگی حدود 400-500 عدد تخم می گذارد. مدت زمان بین مرحله تخم تا بلوغ حدود 30-40 روز است. نسل آخر بصورت شفیره در خاک یا میوه های ریزش یافته در پای درختان ویا حشره بالغ میگذراند.

روشهای کنترل مگس زیتون :

1- حذف میوه های آلوده در باغ : در این روش مهم زراعی میوه های آلوده ریخته شده روی زمین و میوه های آلوده قدیمی روی درخت از سطح باغات زیتون جمع آوری وسوزانده یا در عمق 10 سانتیمتری خاک دفن می شوند .

2-کاشت درختان تله : مگس زیتون به ارقام میوه درشت بیشتر از ارقام میوه ریز حمله می کند. بر همین اساس می توان از ارقام میوه درشت در بین سایر ارقام زیتون در باغات به عنوان گیاه تله استفاده نمود وعملیات مبارزه شیمیایی را روی این گیاهان تله انجام داد.

3- استفاده از ارقام مقاوم : تحقیقات نشان داده است که ارقام Frantoio –Arbequina -Manzanila– Koroneiki – Moraioloدر برابر مگس زیتون مقاومت نشان داده و کمتر آلوده شده اند.

4- استفاده از جلب کننده های غذایی ، بینایی وجنسی : مواد غذایی جلب کننده مانند پروتئین هیدرولیزات یا نمکهای آمونیومبه همراه مقداری بوراکس را داخل تله مکفیل ریخته واین تله را در قسمت سایه دار و سمت جنوبی درختان زیتون آویزان کرده وبطور هفتگی کنترل ومواد آن تعویض می شوند. تله مکفیل می تواند تا شعاع 20 متری را به خوبی پوشش دهد.

تله های کارتی زرد رنگ ، صفحات آغشته به چسب هستند که حشرات کامل مگس زیتون را به خود جلب نموده وبه دام می اندازند. معمولا تعداد 4 تله کارتی در 4 جهت جغرافیای درخت در ارتفاع 1تا 5/1 متری نصب می شود . این نوع تله ها هر هفته بازدید ودر صورت نیاز تعویض می گردند. جهت ردیابی مگسها ، می توان از فرمون مگس زیتون وتله مکفیل استفاده نمود.

5- مبارزه شیمیایی : در این روش پروتئین هیدرولیزات یا نمکهای آمونیاک (به نسبت 3%) را با حشره کشهایی مانند مالاتیون ،دی متوات ، دلتامترین واسپینوساد ( به نسبت 2در هزار ) مخلوط کرده وبه صورت یک ردیف از هر 2 یا 3 ردیف درختان در باغ توسط سمپاشهایی با فشار بالا پاشیده می شود. در این روش هر دو جنس نر وماده کنترل می شوند. تعداد دفعات سمپاشی در هر منطقه بستگی به جمعیت آفت دارد که در ابتدای فصل با نمونه برداری و ردیابی آفت مشخص می گردد.

در روش نمونه برداری از میوه، در هر باغ 10 درخت واز هر درخت 10 میوه زیتون بطور تصادفی انتخاب شده و باز می شوند تا در صد آلودگی میوه به لارو مشخص شود وبر اساس این اطلاعات تصمیم گیری برای مبارزه شیمیایی انجام می شود.

نوشته های مرتبط :

فواید بی نظیر پماد زیتونکس برای بهبود تبخال

حساسیت به روغن زیتون : ۱۳ مورد از علائم آلرژی به روغن زیتون

عرق برگ زیتون : بررسی تمامی خواص عصاره برگ زیتون

۱۵ مورد از مضرات روغن زیتون

همه آنچه از “زیتون” نمی دانید

۰ نظر

دکتر وینکل

نام علمی:

Thymus vulgaris

تیره ی نعناع:

Lamiaceae

گیاهشناسی